HF-Skarzyński R.-Konserwatyzm. ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
R
YSZARD
S
KARZYŃSKI
K
ONSERWATYZM
Z
ARYS
D
ZIEJÓW
F
ILOZOFII
P
OLITYCZNEJ
W
YDAWNICTWO
N
AUKOWE
SCHOLAR
W
ARSZAWA
1998
Redaktor:
TOMASZ KARPOWICZ
Korekta:
JADWIGA MICHALSKA
Projektokładki:
ANDRZEJ-LUDWIKWŁOSZCZAŃSKI
Copyright©1998byRyszardSkarzyński
and WydawnictwoNaukowe„Scholar”
ISBN 83-87367-41-9
LCCN JC573 .S54 1998
TytułdotowanyprzezMinisterstwoEdukacjiNarodowej
iUniwersytetwBiałymstoku
WydawnictwoNaukowe„Scholar”
ul.KrakowskiePrzedmieście62,00-322 Warszawa
tel./fax 828-93-91;działhandlowy 635-74-04 w. 219
e-mail:
OD AUTORA
PrezentowanaCzytelnikowiksiążkapowstawałastopniowo,wciągukilku
lat,kiedyzajmowałemsięróżnymiproblemamibadawczymi,główniezaś
dziejami dwudziestowiecznegoliberalizmuikonserwatyzmu.Wkońcumu-
siałemsiępokusićosyntezęzamykającąpewienokresdociekań.Fakt,iżdo-
tyczyonakonserwatyzmu,niejestprzypadkowy.Zpewnościąnatematlibe-
ralizmu jest dostępna bogatsza literatura, także w języku polskim. Nato-
miast,odziwo,niezostaładotychczaspodjętapróbanapisaniahistoriikon-
serwatywnejfilozofiipolitycznej,wykraczającapozaprostepodziałyideo-
logiczneikryjącesięzanimiwartości.
Opróczparuprzedsięwzięć,mającychnacelurekonstrukcjękonserwaty-
wnejtradycjiprzezsamychkonserwatystów,brakwliteraturzeświatowej
pracyzawierającejprezentacjęianalizęfilozofiipolitycznejtejorientacji.
Natomiastzdziesięciolecianadziesięcioleciemnożąsiępublikacjeinterpre-
tującekonserwatyzmwtakróżnymświetle(zwłaszczawStanachZjedno-
czonych,żenawetspecjaliścietrudnodojśćdobardziejjednolitychiobiek-
tywnychustaleń.Stądchęćzmierzeniasięztematem,któryzewszechmiar
zasługujenauwagę,aniestety,niedoczekałsięjeszczeporównawczejsyn-
tezy,umożliwiającejsformułowanieodpowiedzinapytanie:czymjestkon-
serwatyzm?
Zpewnościąobjęciecałejliteraturyprzedmiotuprzezjednąosobęniejest
jużdzisiajmożliwe.Starałemsięjednakzapoznaćzwszystkimiważniejszy-
midziełamikonserwatywnychpisarzy.Okazałosiętootylekonieczne,że
niezawszemogłemszukaćoparciawodpowiednichopracowaniach.
Ichlekturapokazujezresztą,żeogromnepołaciehistoriikonserwatywnej
filozofiipolitycznejniesądzisiajjeszczedostateczniezbadane(chociażby
— cowydajesięszczególniezaskakujące— dzieje konserwatyzmu we Fra-
ncji.Stądteżpewniebierzesięsłabośćdociekańporównawczychituswoje
źródłomająułomnościwłaściwepublikacjomzawierającympróbęodpowie-
dzinapytanie,czymwistociebyłkonserwatyzmijakieróżnicezachodzą
pomiędzynimiinnyminurtamifilozofiipolitycznej.Praceteoretyczneopie-
rająsiębowiemnamaterialezazwyczajfragmentarycznym,ograniczającym
sięalbodojakiegośwycinkaczasowego,alboteżdojednegoczydwóch
nurtówkonserwatywnejfilozofiipolitycznej.
Badanianadkonserwatyzmemsązwiązaneponadtozkoniecznościąeli-
minowaniauprzedzeńpolitycznychirozbijaniamurówniepewności,ana-
wetnienawiści.Zjednejstrony,konserwatyzmnierzadkojeszczełączysię
naświeciezzacofaniemiciemnotą.Zdrugiej— wielumyślicielitejorien-
tacjijesttraktowanychjako„konserwatywnawłasność”.Ichzawłaszczenie
przezkonserwatystówmasłużyćobroniekonserwatywnejtradycji.Wisto-
cie zaśprowadzidowieluniepotrzebnychsporów.
DośćwymienićtuniekończącesiędebatynadfilozofiąpolitycznąEd-
mundaBurke’aczyamerykańskimtakzwanym„neokonserwatyzmem”.Ze
wspomnianychsporówwypływaniewątpliwiejedenwniosek.Brakszerszej
perspektywy,możliwejdowypracowaniatylkonadrodzebadańporównaw-
czych, skutecznie przeszkadza w dokonaniu jakichkolwiek bardziej obiek-
tywnychrozstrzygnięćiuzyskaniuadekwatnejodpowiedzinapytanieoto,
czym jest konserwatyzm.
Zbieraniemateriałówdoniniejszegotomuokazałosięniełatwetakżeze
względówfinansowych.Prowadzenieważnychbadańpociągazasobąobe-
cniekoszty,jakichuczonyniemusiałwPolsceponosićkilkanaścielattemu.
Trudnotuniewspomnieć,iżzestronypolskichinstytucjiwspomagających
naukęniebyłożadnegozainteresowaniatymtematem.Jeszczeidzisiajkon-
taktyzagraniczneokazująsięniezastąpione.Książkętęnapisałemgłównie
dziękiwsparciufinansowemuAlexandervonHumboldt— Stiftung (Bonn).
Fundacja ta po raz kolejny umożliwiłamiskorzystaniewlatach1994-1998 z
przebogatychzasobówzgromadzonychwbibliotekachwMonachium.Po-
trzebne mi materiały mogłem uzupełnić przebywając na jesieni 1992 r.
w NuffieldCollegewOksfordzieitrzylatapóźniejwJesusCollegewCam-
bridge.
Dziękujęszczególnierecenzentom,którzychcielizgłosićpodadresemte-
kstuszereguwag.Niezgadzalisięonizemnąwwielusprawachimożedla-
tegodyskusjeznimiokazałysięniezwykleowocne,cozmusiłomniedo
przemyśleniaproblemówuznanychjużzazamknięte.
Osobiście pragnę podziękować dr. Wernerowi Röderowi z Institut für
ZeitgeschichtewMonachiumzacierpliwąpomocpodczasmoichczęstych
pobytówwtejplacówcewciąguostatnichkilkunastulat.
PodziękowanianależąsięteżmoimwspółpracownikomzZakładuHistorii
MyśliPolitycznejInstytutuStudiówPolitycznychPolskiejAkademiiNauk.
Książkatazpewnościąnieuzyskałabyswegoobecnegokształtubezżyczli-
wejkrytyki,zjakąspotkałysięjejzałożenianaseminariachnaukowych.
Ryszard Skarzyński
Wprowadzenie
KONSERWATYZM JAKO FILOZOFIA POLITYCZNA
Istota i funkcje filozofii politycznej
.Myśleniepolitycznejesttąspecyfi-
cznąformąaktywności,która,chociażnieprzynosibezpośrednichkorzyści
i nieprzyczyniasiędowzrostudobrobytuczyzadowolenia ludzi, dotyka
przecieżpodstawegzystencjinietylkogrupspołecznych,aleczęstoijednos-
tek.Niemadziałaniapolitycznegobezadekwatnegojegouzasadnienia,bę-
dącegozarównoskondensowanymwyrazemdociekańnadrzeczywistością,
jakimarzeńpchającychczłowiekakuinnemu,podobnolepszemu,światu.
Dotyczytokażdejpostacifilozofiipolitycznej.Niezależnieodtego,który
z jejnurtówstaniesięprzedmiotemnaszychbadań,nieuchronniewkracza-
mywkrągsporówwywołującychemocje,bowiemwniknięciewargumenta-
cjędrugiejstronyjestbardzopoważnieutrudnione,aniekiedynawetokazu-
jesięniemożliwe.
Filozofiapolitycznajesttączęściąfilozofii,któramaspecyficzneznacze-
nieiodrębnezadaniadowykonania.Jeślifilozofiajestumiłowaniem mąd-
rości,cowpraktycemaoznaczaćdążeniedopoznaniaprawdyoświecieja-
kopewnejcałości,tofilozofiapolitycznajestwyrazemumiłowaniamądroś-
ciotychobszarachrzeczywistości,wobecktórychludziepozostająwspecy-
ficznejrelacjiwzwiązkuzłączeniemsięwrozmaitespołeczności,pozwala-
jąceimzesobąwspółżyćwsposóbuporządkowany.
Filozofiajakotakadociekaprawdyorzeczywistości,któramabyćuni-
wersalna — czylizapewniaosiągnięciepewnejwiedzyoświeciewpostaci
bytuistniejącegoniezależnieodczłowieka.Filozofiapolitycznajestaktyw-
nościąpolegającąnaposzukiwaniuprawdyojednymtylkoaspekcierzeczy-
wistości.Jejprzesłaniejestjednakpodobne:winnadostarczyćwiedzyosta-
tecznejiniepodważalnejospołeczeństwieipaństwie — specyficznych by-
tach,będącychswoistąformąporządku,wjakiorganizująsięludzie.Wspo-
mnianawiedzarównieżjestpostrzeganajakopewna— wpostaciideałuor-
ganizacjinajlepiejspełniającejpotrzebyorazoczekiwaniajednostekizbio-
rowości.Owejwizjitowarzysząróżneinnekoncepcjeiinterpretacjeocha-
rakterzepomocniczym.Sąonetworzonewceluuzasadnieniamodeluładu
przedstawionegoprzezdanegomyślicielajakonajlepszy.
Filozofiapolitycznajesttymsamymrefleksjąnadpodstawowymiwartoś-
ciamipodmiotówżyciapublicznegoisposobemzorganizowaniaspołeczeńs-
twawpaństwo.Jestwięcposzukiwaniemprawdyorzeczywistościprzez
próbęodpowiedzinapytanieoto,jakpowinnobyć.Niewątpliwiepytanieo
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

chiara76.opx.pl