Homeopatia. Wprowadzenie, wet, TERAPIA
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
H
WETERYNARIA
W PRAK TY CE
WETERYNARIA
W PRAK TY CE
OMEOPATIA
Urszula Soszka
Prywatna Lecznica Weterynaryjna, Warszawa
„Nie chorobę należy leczyć, lecz chorego. Nie należy poszukiwać środków uniwersal-
nych, ale leków likwidujących określoną chorobę. Nie ma sensu stosowanie środków
działających doraźnie, nie usuwających przy tym przyczyn choroby.”
Ch.S. Hahnemann [3]
Homeopatia
WPROWADZENIE
Homeopatia staje się coraz bardziej po-
pularną metodą leczniczą zarówno wśród
lekarzy, jak i właścicieli zwierząt. Metoda
ta powstała ponad 200 lat temu, stworzył
ją Christian Samuel Hahnemann (1755-
-1843) – niemiecki lekarz i aptekarz.
Christian Samuel Hahnemann uro-
dził się w 1755 roku w rodzinie mala-
rza porcelany w Miśni. Mimo tego, że
dorastał w biedzie, dzięki wrodzonej
pracowitości i zdolnościom studiował
medycynę na uniwersytetach w Lipsku
i Wiedniu, ukończył studia w 1779 roku
w Erlangen, uzyskując stopień nauko-
wy doktora. Hahnemann był nie tylko
doskonałym lekarzem z dużą wiedzą
teoretyczną, a później bardzo dużym
doświadczeniem praktycznym, ale także
znakomitym chemikiem, farmakologiem,
interesował się dietetyką, władał kilkoma
językami.
W czasie tłumaczenia
Materia Medica
– pracy o lekach i ich zastosowaniu Wil-
liama Cullena, który w tym czasie był
autorytetem w dziedzinie farmakologii
– Hahnemann postanowił sprawdzić
opisane mechanizmy działania leków, w
pierwszej kolejności chininy. Dokonywał
doświadczeń z korą chinową na własnym
organizmie. Kora chinowa była wykorzy-
stywana w leczeniu malarii (która
w czasach Hahnemanna
była dość popularną
chorobą w
Europie). Zaczął przyjmować chininę w
dużych dawkach (będąc zupełnie zdro-
wym) i ku swojemu zdziwieniu zaobser-
wował u siebie wystąpienie wszystkich
objawów malarii, mimo że nie był na
nią chory. Objawy te występowały tylko
wtedy, kiedy Hahnemann przyjmował
kolejną dawkę leku. Tego rodzaju obser-
wacje spowodowały dalsze eksperymenty
z innymi substancjami leczniczymi, za
każdym razem Hahnemann uzyskiwał
u siebie objawy zbliżone do znanych mu
jednostek chorobowych. Był to początek
nowej metody terapeutycznej, opierającej
się na zasadach głoszonych już przez
Hipokratesa –
similia similibus curentur
,
czyli podobne leczy podobne. Swoje do-
świadczenia naukowe Hahnemann opu-
blikował w 1796 r. i od tego momentu
możemy mówić o początku homeopatii,
wartościowej metody terapeutycznej,
która, ciągle rozwijając się, przetrwała
do czasów nam współczesnych.
Christian Samuel Hahnemann, twór-
ca homeopatii, nie był znachorem,
jak czasami usiłują głosić przeciwnicy
homeopatii. Był świetnym lekarzem,
znakomitym chemikiem, naukowcem,
człowiekiem niezwykle uczciwym, nad-
zwyczaj pracowitym, przerastającym
swoją epokę. Posiadał
habilitację zdobytą
na Uniwersytecie w
Lipsku w 1812 r.
Tak jak każdy wielki
człowiek był postacią
kontrowersyjną, we-
redykiem, w związku
z czym nie krył swojej
krytyki w stosun-
ku do wielu metod
terapeutycznych i
technik stosowanych
przez współczesną
mu medycynę. Dla
przykładu był w spo-
rze merytorycznym
z najlepszymi w tym
czasie lekarzami dworu cesarskiego,
którzy doprowadzili do śmierci po-
wszechnie lubianego cesarza Leopolda II.
Hahnemann nie potrafił się pogodzić z
niektórymi metodami stosowanymi we
współczesnej mu medycynie. Niektóre
praktyki lekarzy niejednokrotnie nio-
sły więcej cierpień niż sama choroba
– bardzo popularne było upuszczanie
krwi, lewatywy, a bywało, że czyste
rany specjalnie infekowano ropą, gdyż
uważano ropienie za niezbędną część
terapii. Świat medyczny zwrócił uwagę
na metodę Hahnemanna, gdy w czasie
epidemii szkarlatyny zastosowany przez
niego lek Belladonna dawał bardzo dobre
efekty terapeutyczne.
Był niezwykle skrupulatnym i odważ-
nym naukowcem, który na własnym
organizmie przetestował większość
opisanych przez siebie leków, a trzeba
pamiętać, że substancje wyjściowe, które
opracowywał jako leki homeopatyczne,
były często toksyczne. W swoich pracach
Hahnemann przebadał i opisał wiele spo-
śród stosowanych w jego czasach leków.
Stąd wśród leków homeopatycznych
znajdują się substancje, których nazwy
nie zawsze coś mówią współcześnie
wykształconym lekarzom, jeśli nie inte-
resują się botaniką czy też fitoterapią,
np.
Lycopodium clavatum
,
Nux vomica
czy
Ipecacuanha
(6). Uczniowie Hahne-
manna rozszerzyli znacznie listę leków
homeopatycznych, wprowadzając na nią
substancje pochodzenia odzwierzęcego,
jak:
Lachesis
,
Crotalus
czy
Tarentule
.
Najlepszy z uczniów Hahnemanna, He-
ring, po jego śmierci wyjechał z Europy
do Stanów Zjednoczonych i tam stał
się propagatorem tej metody leczniczej.
W Stanach Zjednoczonych prowadził
praktykę jeden z największych w historii
homeopatów J. Kent, który wprowadził
do homeopatii repertoria, opracowania,
które bardzo ułatwiają lekarzom poru-
szanie się w gąszczu leków i ich objawów
[5].Obecnie homeopatia jest metodą
42
LIPIEC-SIERPIEŃ • 4/2004
H
WETERYNARIA
W PRAKTYCE
OMEOPATIA
stosowaną w bardzo wielu krajach,
uznawaną czy też tolerowaną przez
medycynę akademicką. W krajach
Europy Zachodniej istnieją szpitale
homeopatyczne, a np. we Francji
leki homeopatyczne są refundowa-
ne przez tamtejsze kasy chorych.
Sytuacja homeopatii w Polsce, jak
wielu innych dziedzin, niestety jest
efektem pięćdziesięcioletniej izolacji
polskich lekarzy od tego, co działo
się na świecie. Przed 1939 rokiem
działało w Polsce kilka towarzystw
homeopatycznych, największe z nich
– Warszawskie Towarzystwo Zwolen-
ników Homeopatyi z siedzibą przy ul.
Nowy Świat 16 – prowadziło pod tym
adresem aptekę homeopatyczną, bar-
dzo intensywną działalność wydaw-
niczą oraz działalność charytatywną
polegającą na udzielaniu bezpłatnych
porad homeopatycznych ludziom nie-
zamożnym. Celem towarzystwa było
założenie szpitala homeopatycznego
(8). Obecnie w Polsce działa sześć
towarzystw homeopatycznych. Na
polskim rynku obecne są trzy rodzime
firmy produkujące leki homeopa-
tyczne oraz kilka firmzagranicznych,
głównie niemieckich i francuskich.
• tabletki;
• maści;
• czopki;
• ampułki do picia;
• ampułki do wstrzyknięć.
Substancje czynne do produkcji leków
homeopatycznych uzyskuje się z:
– roślin –
Gelsemium sempervirens,
Solanum dulcamara, Chelidonium
majus
;
– zwierząt –
Apis melifica,Latrodectus
mactans, Naja tripudians
;
– minerałów – siarki, HgCl
2
, HgJ
2
,
fosforu.
– wydzielin powstających podczas
procesu chorobowego –
Psorinum,
Medorrhinum
;
– czynników chorobotwórczych
–
Streptococcinum, Staphylococci-
num
;
– leków alopatycznych
– Ketokonazol, Encorton;
– katalizatorów – witamin z grupy B
oraz witaminy C.
Homeopatia jest metodą terapeu-
tyczną stosowaną w leczeniu chorób,
w czasie których nie doszło do po-
wstania procesów nieodwracalnych,
np. złamania kości nie można leczyć je-
dynie homeopatią, ale można doskonale
wspomagać proces zdrowienia w takim
przypadku, uzupełniając standardowe
działania ortopedyczne podaniem leków
homeopatycznych, które przyspieszają
powstawanie blizny kostnej [2].
dolegliwości ze strony przewodu pokar-
mowego, a także do zmian grzybiczych,
przy wystąpieniu których ponownie
stosuje się preparaty z tej grupy. Leki
alopatyczne często stawiają lekarza
i pacjenta w sytuacji wyboru mniejsze-
go zła. Inaczej jest z lekami homeopa-
tycznymi, które podaje się pacjentowi
w minimalnych ilościach. Często zarzuca
się lekom homeopatycznym, że są one
wytwarzane z substancji toksycznych
[7]. Jednak podczas procesu produk-
cyjnego substancje te rozcieńcza się
i potencjalizuje tak, że działanie tok-
syczne substancji wyjściowych już nie
występuje. Zasady przygotowywania
leków homeopatycznych można znaleźć
w farmakopeach homeopatycznych. Leki
homeopatyczne przygotowuje się w roz-
cieńczeniach dziesiętnych oznaczanych
po nazwie leku DH; rozcieńczeniach set-
nych oznaczanych CH, rozcieńczeniach
pięćdziesięciotysięcznych oznaczanych
LM, rozcieńczeniach jednonaczynio-
wych Korsakowa oznaczanych K. Leki
homeopatyczne można podzielić na
pojedyncze, przygotowane z jednej sub-
stancji czynnej lub złożone, nazywane
kompleksami, w skład których wchodzi
kilka substancji czynnych.
Leki home-
opatyczne występują jako
:
• granulki, najczęściej są to granulki
laktozy, na które napyla się lek home-
opatyczny;
• krople, w których nośnikiem jest alko-
hol etylowy;
Co to jest homeopatia?
Najkrócej można by powiedzieć, że
jest to metoda lecznicza mająca na celu
pobudzenie mechanizmów obronnych
organizmu. Początki homeopatii można
wiązać z ojcem medycyny Hipokratesem,
który leczył swoich pacjentów, stosując
w terapii substancje, które u zdrowej
osoby wywoływały takie objawy choroby,
jakie chciał wyleczyć. Niestety, prace
Hipokratesa zostały zapomniane przez
długie wieki, a w medycynie zapanowała
zasada
contraria contraribus curentur
– czyli leczenie przeciwnościami. Tak
więc przy gorączce lekarz homeopata
w zależności od zachowania chorego
może podać leki
Belladonna, Gelsemium,
Ferrum phosphoricum, Aconitum napel-
lus
, kierując się podczas wyboru leku
typem gorączki, tempem jej narastania,
przyczyną wywołującą gorączkę, a lekarz
alopata w takiej sytuacji poda środek ob-
niżający gorączkę [1]. Homeopata, lecząc
chorego, stara się wnikać możliwie we
wszystkie okoliczności, które mogły do-
prowadzić do powstania choroby. Ważny
dla homeopaty jest tryb życia pacjenta,
cechy jego budowy i charakteru. Home-
opatia jest metodą, którą zalicza się do
medycyny holistycznej [4].
Stosowanie leków alopatycznych może
niestety powodować efekty uboczne,
niekorzystne dla pacjenta. Częste stoso-
wanie chemioterapeutyków prowadzi do
Piśmiennictwo:
1. Allen T.F.,
The Encyclopedia of Pure
Materia Medica
, Jain Publishers, New
Delhi 1987.
2. Boericke W.,
The Pocket Manual of
Homoeopathic Materia Medica
, Jain
Publishers, New Delhi 1984.
3. Hahnemann S.,
Organon der Heil-
kunst
, Verlag von Dr W. Schwabe,
Leipzig 1921.
4. Hering C.,
The Guiding Symptoms of
Our Materia Medica
, Jain Publishers,
New Delhi 1988.
5. Kent J.T.,
The Lectures on Materia
Medica,
Jain Publishers, New Delhi
1987.
6. Kohlmönzer St.,
Farmakognozja
,
PZWL, Warszawa 1985.
7. Seńczuk W.,
Toksykologia
, PZWL
Warszawa 1994.
8. Warszawskie Towarzystwo Zwolen-
ników Homeopatyi, praca zbiorowa
Co to jest homeopatya?
Warszawa
1903.
lek. wet. Urszula Soszka
04-180 Warszawa, ul. Perkuna 52/43
e-mail:
44
LIPIEC-SIERPIEŃ • 4/2004
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl chiara76.opx.pl
H
WETERYNARIA
W PRAK TY CE
WETERYNARIA
W PRAK TY CE
OMEOPATIA
Urszula Soszka
Prywatna Lecznica Weterynaryjna, Warszawa
„Nie chorobę należy leczyć, lecz chorego. Nie należy poszukiwać środków uniwersal-
nych, ale leków likwidujących określoną chorobę. Nie ma sensu stosowanie środków
działających doraźnie, nie usuwających przy tym przyczyn choroby.”
Ch.S. Hahnemann [3]
Homeopatia
WPROWADZENIE
Homeopatia staje się coraz bardziej po-
pularną metodą leczniczą zarówno wśród
lekarzy, jak i właścicieli zwierząt. Metoda
ta powstała ponad 200 lat temu, stworzył
ją Christian Samuel Hahnemann (1755-
-1843) – niemiecki lekarz i aptekarz.
Christian Samuel Hahnemann uro-
dził się w 1755 roku w rodzinie mala-
rza porcelany w Miśni. Mimo tego, że
dorastał w biedzie, dzięki wrodzonej
pracowitości i zdolnościom studiował
medycynę na uniwersytetach w Lipsku
i Wiedniu, ukończył studia w 1779 roku
w Erlangen, uzyskując stopień nauko-
wy doktora. Hahnemann był nie tylko
doskonałym lekarzem z dużą wiedzą
teoretyczną, a później bardzo dużym
doświadczeniem praktycznym, ale także
znakomitym chemikiem, farmakologiem,
interesował się dietetyką, władał kilkoma
językami.
W czasie tłumaczenia
Materia Medica
– pracy o lekach i ich zastosowaniu Wil-
liama Cullena, który w tym czasie był
autorytetem w dziedzinie farmakologii
– Hahnemann postanowił sprawdzić
opisane mechanizmy działania leków, w
pierwszej kolejności chininy. Dokonywał
doświadczeń z korą chinową na własnym
organizmie. Kora chinowa była wykorzy-
stywana w leczeniu malarii (która
w czasach Hahnemanna
była dość popularną
chorobą w
Europie). Zaczął przyjmować chininę w
dużych dawkach (będąc zupełnie zdro-
wym) i ku swojemu zdziwieniu zaobser-
wował u siebie wystąpienie wszystkich
objawów malarii, mimo że nie był na
nią chory. Objawy te występowały tylko
wtedy, kiedy Hahnemann przyjmował
kolejną dawkę leku. Tego rodzaju obser-
wacje spowodowały dalsze eksperymenty
z innymi substancjami leczniczymi, za
każdym razem Hahnemann uzyskiwał
u siebie objawy zbliżone do znanych mu
jednostek chorobowych. Był to początek
nowej metody terapeutycznej, opierającej
się na zasadach głoszonych już przez
Hipokratesa –
similia similibus curentur
,
czyli podobne leczy podobne. Swoje do-
świadczenia naukowe Hahnemann opu-
blikował w 1796 r. i od tego momentu
możemy mówić o początku homeopatii,
wartościowej metody terapeutycznej,
która, ciągle rozwijając się, przetrwała
do czasów nam współczesnych.
Christian Samuel Hahnemann, twór-
ca homeopatii, nie był znachorem,
jak czasami usiłują głosić przeciwnicy
homeopatii. Był świetnym lekarzem,
znakomitym chemikiem, naukowcem,
człowiekiem niezwykle uczciwym, nad-
zwyczaj pracowitym, przerastającym
swoją epokę. Posiadał
habilitację zdobytą
na Uniwersytecie w
Lipsku w 1812 r.
Tak jak każdy wielki
człowiek był postacią
kontrowersyjną, we-
redykiem, w związku
z czym nie krył swojej
krytyki w stosun-
ku do wielu metod
terapeutycznych i
technik stosowanych
przez współczesną
mu medycynę. Dla
przykładu był w spo-
rze merytorycznym
z najlepszymi w tym
czasie lekarzami dworu cesarskiego,
którzy doprowadzili do śmierci po-
wszechnie lubianego cesarza Leopolda II.
Hahnemann nie potrafił się pogodzić z
niektórymi metodami stosowanymi we
współczesnej mu medycynie. Niektóre
praktyki lekarzy niejednokrotnie nio-
sły więcej cierpień niż sama choroba
– bardzo popularne było upuszczanie
krwi, lewatywy, a bywało, że czyste
rany specjalnie infekowano ropą, gdyż
uważano ropienie za niezbędną część
terapii. Świat medyczny zwrócił uwagę
na metodę Hahnemanna, gdy w czasie
epidemii szkarlatyny zastosowany przez
niego lek Belladonna dawał bardzo dobre
efekty terapeutyczne.
Był niezwykle skrupulatnym i odważ-
nym naukowcem, który na własnym
organizmie przetestował większość
opisanych przez siebie leków, a trzeba
pamiętać, że substancje wyjściowe, które
opracowywał jako leki homeopatyczne,
były często toksyczne. W swoich pracach
Hahnemann przebadał i opisał wiele spo-
śród stosowanych w jego czasach leków.
Stąd wśród leków homeopatycznych
znajdują się substancje, których nazwy
nie zawsze coś mówią współcześnie
wykształconym lekarzom, jeśli nie inte-
resują się botaniką czy też fitoterapią,
np.
Lycopodium clavatum
,
Nux vomica
czy
Ipecacuanha
(6). Uczniowie Hahne-
manna rozszerzyli znacznie listę leków
homeopatycznych, wprowadzając na nią
substancje pochodzenia odzwierzęcego,
jak:
Lachesis
,
Crotalus
czy
Tarentule
.
Najlepszy z uczniów Hahnemanna, He-
ring, po jego śmierci wyjechał z Europy
do Stanów Zjednoczonych i tam stał
się propagatorem tej metody leczniczej.
W Stanach Zjednoczonych prowadził
praktykę jeden z największych w historii
homeopatów J. Kent, który wprowadził
do homeopatii repertoria, opracowania,
które bardzo ułatwiają lekarzom poru-
szanie się w gąszczu leków i ich objawów
[5].Obecnie homeopatia jest metodą
42
LIPIEC-SIERPIEŃ • 4/2004
H
WETERYNARIA
W PRAKTYCE
OMEOPATIA
stosowaną w bardzo wielu krajach,
uznawaną czy też tolerowaną przez
medycynę akademicką. W krajach
Europy Zachodniej istnieją szpitale
homeopatyczne, a np. we Francji
leki homeopatyczne są refundowa-
ne przez tamtejsze kasy chorych.
Sytuacja homeopatii w Polsce, jak
wielu innych dziedzin, niestety jest
efektem pięćdziesięcioletniej izolacji
polskich lekarzy od tego, co działo
się na świecie. Przed 1939 rokiem
działało w Polsce kilka towarzystw
homeopatycznych, największe z nich
– Warszawskie Towarzystwo Zwolen-
ników Homeopatyi z siedzibą przy ul.
Nowy Świat 16 – prowadziło pod tym
adresem aptekę homeopatyczną, bar-
dzo intensywną działalność wydaw-
niczą oraz działalność charytatywną
polegającą na udzielaniu bezpłatnych
porad homeopatycznych ludziom nie-
zamożnym. Celem towarzystwa było
założenie szpitala homeopatycznego
(8). Obecnie w Polsce działa sześć
towarzystw homeopatycznych. Na
polskim rynku obecne są trzy rodzime
firmy produkujące leki homeopa-
tyczne oraz kilka firmzagranicznych,
głównie niemieckich i francuskich.
• tabletki;
• maści;
• czopki;
• ampułki do picia;
• ampułki do wstrzyknięć.
Substancje czynne do produkcji leków
homeopatycznych uzyskuje się z:
– roślin –
Gelsemium sempervirens,
Solanum dulcamara, Chelidonium
majus
;
– zwierząt –
Apis melifica,Latrodectus
mactans, Naja tripudians
;
– minerałów – siarki, HgCl
2
, HgJ
2
,
fosforu.
– wydzielin powstających podczas
procesu chorobowego –
Psorinum,
Medorrhinum
;
– czynników chorobotwórczych
–
Streptococcinum, Staphylococci-
num
;
– leków alopatycznych
– Ketokonazol, Encorton;
– katalizatorów – witamin z grupy B
oraz witaminy C.
Homeopatia jest metodą terapeu-
tyczną stosowaną w leczeniu chorób,
w czasie których nie doszło do po-
wstania procesów nieodwracalnych,
np. złamania kości nie można leczyć je-
dynie homeopatią, ale można doskonale
wspomagać proces zdrowienia w takim
przypadku, uzupełniając standardowe
działania ortopedyczne podaniem leków
homeopatycznych, które przyspieszają
powstawanie blizny kostnej [2].
dolegliwości ze strony przewodu pokar-
mowego, a także do zmian grzybiczych,
przy wystąpieniu których ponownie
stosuje się preparaty z tej grupy. Leki
alopatyczne często stawiają lekarza
i pacjenta w sytuacji wyboru mniejsze-
go zła. Inaczej jest z lekami homeopa-
tycznymi, które podaje się pacjentowi
w minimalnych ilościach. Często zarzuca
się lekom homeopatycznym, że są one
wytwarzane z substancji toksycznych
[7]. Jednak podczas procesu produk-
cyjnego substancje te rozcieńcza się
i potencjalizuje tak, że działanie tok-
syczne substancji wyjściowych już nie
występuje. Zasady przygotowywania
leków homeopatycznych można znaleźć
w farmakopeach homeopatycznych. Leki
homeopatyczne przygotowuje się w roz-
cieńczeniach dziesiętnych oznaczanych
po nazwie leku DH; rozcieńczeniach set-
nych oznaczanych CH, rozcieńczeniach
pięćdziesięciotysięcznych oznaczanych
LM, rozcieńczeniach jednonaczynio-
wych Korsakowa oznaczanych K. Leki
homeopatyczne można podzielić na
pojedyncze, przygotowane z jednej sub-
stancji czynnej lub złożone, nazywane
kompleksami, w skład których wchodzi
kilka substancji czynnych.
Leki home-
opatyczne występują jako
:
• granulki, najczęściej są to granulki
laktozy, na które napyla się lek home-
opatyczny;
• krople, w których nośnikiem jest alko-
hol etylowy;
Co to jest homeopatia?
Najkrócej można by powiedzieć, że
jest to metoda lecznicza mająca na celu
pobudzenie mechanizmów obronnych
organizmu. Początki homeopatii można
wiązać z ojcem medycyny Hipokratesem,
który leczył swoich pacjentów, stosując
w terapii substancje, które u zdrowej
osoby wywoływały takie objawy choroby,
jakie chciał wyleczyć. Niestety, prace
Hipokratesa zostały zapomniane przez
długie wieki, a w medycynie zapanowała
zasada
contraria contraribus curentur
– czyli leczenie przeciwnościami. Tak
więc przy gorączce lekarz homeopata
w zależności od zachowania chorego
może podać leki
Belladonna, Gelsemium,
Ferrum phosphoricum, Aconitum napel-
lus
, kierując się podczas wyboru leku
typem gorączki, tempem jej narastania,
przyczyną wywołującą gorączkę, a lekarz
alopata w takiej sytuacji poda środek ob-
niżający gorączkę [1]. Homeopata, lecząc
chorego, stara się wnikać możliwie we
wszystkie okoliczności, które mogły do-
prowadzić do powstania choroby. Ważny
dla homeopaty jest tryb życia pacjenta,
cechy jego budowy i charakteru. Home-
opatia jest metodą, którą zalicza się do
medycyny holistycznej [4].
Stosowanie leków alopatycznych może
niestety powodować efekty uboczne,
niekorzystne dla pacjenta. Częste stoso-
wanie chemioterapeutyków prowadzi do
Piśmiennictwo:
1. Allen T.F.,
The Encyclopedia of Pure
Materia Medica
, Jain Publishers, New
Delhi 1987.
2. Boericke W.,
The Pocket Manual of
Homoeopathic Materia Medica
, Jain
Publishers, New Delhi 1984.
3. Hahnemann S.,
Organon der Heil-
kunst
, Verlag von Dr W. Schwabe,
Leipzig 1921.
4. Hering C.,
The Guiding Symptoms of
Our Materia Medica
, Jain Publishers,
New Delhi 1988.
5. Kent J.T.,
The Lectures on Materia
Medica,
Jain Publishers, New Delhi
1987.
6. Kohlmönzer St.,
Farmakognozja
,
PZWL, Warszawa 1985.
7. Seńczuk W.,
Toksykologia
, PZWL
Warszawa 1994.
8. Warszawskie Towarzystwo Zwolen-
ników Homeopatyi, praca zbiorowa
Co to jest homeopatya?
Warszawa
1903.
lek. wet. Urszula Soszka
04-180 Warszawa, ul. Perkuna 52/43
e-mail:
44
LIPIEC-SIERPIEŃ • 4/2004
[ Pobierz całość w formacie PDF ]