HG.Kochanowicz.[10].konspekt, Wydział Zarządzania WZ WNE UW SGH PW czyli studia Warszawa kierunki ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wykład X
„ZŁOTA TRZYDZIESTKA”. GOSPODARKA EUROPY ZACHODNIEJ
W LATACH 1945-1970
Odbudowa
•
Sytuacja polityczna. Karta Atlantycka 1941 Powstanie ONZ. Sytuacja polityczna Europy:
wpływy radzieckie w Europie wschodniej, strefy okupacyjne w Niemczech i Austrii,
powstanie RFN i NRD. Aktywność partii komunistycznych we Francji, Włoszech.
Początki zimnej wojny.
•
Położenie gospodarcze. USA wzmocnione po wojnie (podobnie inne kraje zamorskie). W
USA inflacja, przyczyniła się do aktywności gospodarczej, ułatwiła pomoc Europie.
Europa ogromnie osłabiona. Straty wojenne. Trudności z zaopatrzeniem—przed wojną
Europa więcej importowała, aniżeli eksportowała, wyrównując różnicę inwestycjami itp.
Bezpośrednio po wojnie to niemożliwe, ponadto Europa wyparta z rynków zbytu.
Utrzymywanie się—także po wojnie—kontroli dewizowej i wymiany bilateralnej.
Niedobór walut hamulcem handlu Groźba załamania gospodarczego, trudności
normalnego handlu. Niestabilność społeczna i polityczna.
•
Pomoc powojenna. Głównie amerykańska. Armia Amerykańska. UNRRA (do 1947),
potem inne organizacje ONZ. Pożyczki amer. i kanadyjskie dla Wielkiej Brytanii (5 mld
dolarów).
•
Nowe instytucje. Międzynarodowe instytucje gospodarcze Bretton Woods—powstanie
MWF i Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, miały na celu odbudowę
gospodarki światowej (1944, zaczęły działać 1946). 1947 powstaje GATT. Czerwiec 1950
w oparciu o amer. dotację Europejska Unia Płatnicza (EPU) umożliwiła handel
multilateralny—bardzo szybki rozwój handlu, 1958 przywrócenie wymienialności walut.
Komisja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (CEEC, później OEEC, 1961 OECD).
•
Plan Marshalla. Deklaracja czerwiec 1947, obowiązywał do 1952—oferta pomocy amer.,
w interesie USA leżała stabilność gospodarcza i polityczna Europy. Odrzucona przez
ZSRR. Odpowiedziać na ofertę USA było właśnie powstanie CEEC. W sumie Europa
otrzymała ok. 13 mld dolarów.
•
Odbudowa Niemiec. Początkowo myśl o reparacjach, następnie—dążenie do odbudowy.
Kryzysowa sytuacja stref zachodnich: Amerykanie finansują zaopatrzenie, wymiana
naturalna, czarny rynek, ukrywanie zapasów. Bizonia 1946. 1948 reforma walutowa.
Reakcja:
Wirtschaftswunder
. Blokada radz. i kryzys berliński, most powietrzny.
Włączenie zach. Niemiec do programu odbudowy Europy. 1949 RFN.
Wzrost gospodarczy
•
Bezprecedensowy wzrost do 1970. Wskaźniki tego wzrostu—zob. tabelę. Jak go
wytłumaczyć?
•
Pobudzenie dzięki pomocy amerykańskiej. Następnie, wysoki poziom oszczędności i
inwestycji (rywalizacja z konsumpcją—naciski inflacyjne).
•
Postęp techniczny—inwestycje wykorzystywały nagromadzone wynalazki.
•
Zasoby siły roboczej i kapitał ludzki. Wzrost najszybszy w krajach, dysponujących
zasobami siły roboczej. Zarazem, duża rola wysokiej jakości „kapitału ludzkiego”.
•
Nadrabianie opóźnień z lat trzydziestych i okresu wojny.
•
Gospodarcza rola państwa. Wzrosła już w czasie wojny, nadal wzrastała po wojnie.
polityka popierania wzrostu gospodarczego, polityka pełnego zatrudnienia, planowanie,
częściowa nacjonalizacja (transport, energetyka, część systemu bankowego). W sektorze
państwowym powstawało w Europie 1/4—1/3 PKB. Stopień zaangażowania państwa w
życie społeczne w Europie zach. jest bezprecedensowy, wiąże się nie tylko z ingerencją w
sferę produkcji, ale i w politykę społeczną.
Państwo opiekuńcze
•
Istota, nazwa i antecedencje. Istota polega na wzięciu przez państwo na siebie
odpowiedzialności za bezpieczeństwo socjalne obywateli. Termin
welfare state
(tłumaczony na polski jako p. opiekuńcze lub p. dobrobytu) pojawił się w okresie II
wojny, jako przeciwstawienie
werfare state
, czyli państwa nastawionego na prowadzenie
wojny. Tendencje polityki opiekuńczej państwa od schyłku XIX w. Anglia przed I wojną
światową, Niemcy, Skandynawia w latach międzywojennych. Rozmaite źródła
ideologiczne: niektóre nurty klasycznego liberalizmu (John Stuart Mill),
socjaldemokracja, społeczna myśl Kościoła Katolickiego, konserwatywny paternalizm.
Niechętne pomocy społecznej są libertarianizm, radykalny liberalizm gospodarczy i
darwinizm społeczny.
•
Idea praw socjalnych po II wojnie światowej (T.H. Marshall)—po prawach człowieka i
obywatela i prawach politycznych nadszedł czas na prawa socjalne, bez których tamte są
puste.
•
Programy, składające się na państwo opiekuńcze: pełne zatrudnienie, płace minimalne,
zasiłki dla bezrobotnych i nie mogących pracować, polityka rodzinna, ochrona zdrowia,
edukacja, programy mieszkaniowe. Sposób działania: redystrybucja dochodów (wysokie
podatki, podatek progresywny), finansowanie świadczeń pieniężnych lub w naturze. Obok
podatków, drugim sposobem finansowania są składki.
•
Zasada solidaryzmu społecznego jako podstawa p.o.
•
Modele państwa opiekuńczego (G. Esping-Andersen): liberalne p.o. (USA), korporacyjne
p.o. (Niemcy, Austria, Francja), socjaldemokratyczne p.o. (Skandynawia). Różnią się
rodzajem uzasadnienia (komu państwo jest winne pomoc), zakresem świadczeń, oraz
udziałem wydatków w PKB.
•
Państwo opiekuńcze a demokracja.
•
Państwo opiekuńcze w Europie i w USA.
•
Triumf i kryzys państwa opiekuńczego.
•
Integracja
•
Etapy integracji europejskiej: Unia Celna Beneluksu (1947) wspomniana już Komisja
Europejskiej Współpracy Gospodarczej, Europejska Unia Płatnicza. Europejska
Wspólnota Węgla i Stali (1951), Europejska Wspólnota Energii Atomowej (1957),
Europejska Wspólnota Gospodarcza (Wspólny Rynek, 1957). Cła ostatecznie zniesiono w
1968. EFTA. Stopniowe włączanie kolejnych krajów. Wspólnoty Europejskie (l. mnoga),
od 1965 Wspólnota Europejska. 1979 powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego.
Unia Europejska—układ Maastricht, 1992.
•
Geneza: dążenie do przezwyciężenia wrogości, zapobieżenia wojnom przez współpracę
gospodarczą.
•
Przykład EWWS—zintegrowanie rynków najważniejszych wówczas dla rozwoju
przemysłu, a zarazem wciągnięcie Niemiec jako partnera, a nie przeciwnika.
Literatura:
Cameron r. 15, Szpak s. 241-8, 251-267, 285-301
Średnioroczna stopa wzrostu produktu globalnego
Kraj
1913-50 1950-59 1960-69 1970-79
Francja
0,7
4,6
5,8
3,7
Niemcy
1,2
7,8
4,8
2,8
Włochy
1,3
5,8
5,7
3,2
Japonia
1,8
9,5
10,5
4,9
USA
2,9
3,2
4,3
3,0
Źródło: Van der Vee, s. 50.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl chiara76.opx.pl
Wykład X
„ZŁOTA TRZYDZIESTKA”. GOSPODARKA EUROPY ZACHODNIEJ
W LATACH 1945-1970
Odbudowa
•
Sytuacja polityczna. Karta Atlantycka 1941 Powstanie ONZ. Sytuacja polityczna Europy:
wpływy radzieckie w Europie wschodniej, strefy okupacyjne w Niemczech i Austrii,
powstanie RFN i NRD. Aktywność partii komunistycznych we Francji, Włoszech.
Początki zimnej wojny.
•
Położenie gospodarcze. USA wzmocnione po wojnie (podobnie inne kraje zamorskie). W
USA inflacja, przyczyniła się do aktywności gospodarczej, ułatwiła pomoc Europie.
Europa ogromnie osłabiona. Straty wojenne. Trudności z zaopatrzeniem—przed wojną
Europa więcej importowała, aniżeli eksportowała, wyrównując różnicę inwestycjami itp.
Bezpośrednio po wojnie to niemożliwe, ponadto Europa wyparta z rynków zbytu.
Utrzymywanie się—także po wojnie—kontroli dewizowej i wymiany bilateralnej.
Niedobór walut hamulcem handlu Groźba załamania gospodarczego, trudności
normalnego handlu. Niestabilność społeczna i polityczna.
•
Pomoc powojenna. Głównie amerykańska. Armia Amerykańska. UNRRA (do 1947),
potem inne organizacje ONZ. Pożyczki amer. i kanadyjskie dla Wielkiej Brytanii (5 mld
dolarów).
•
Nowe instytucje. Międzynarodowe instytucje gospodarcze Bretton Woods—powstanie
MWF i Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, miały na celu odbudowę
gospodarki światowej (1944, zaczęły działać 1946). 1947 powstaje GATT. Czerwiec 1950
w oparciu o amer. dotację Europejska Unia Płatnicza (EPU) umożliwiła handel
multilateralny—bardzo szybki rozwój handlu, 1958 przywrócenie wymienialności walut.
Komisja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (CEEC, później OEEC, 1961 OECD).
•
Plan Marshalla. Deklaracja czerwiec 1947, obowiązywał do 1952—oferta pomocy amer.,
w interesie USA leżała stabilność gospodarcza i polityczna Europy. Odrzucona przez
ZSRR. Odpowiedziać na ofertę USA było właśnie powstanie CEEC. W sumie Europa
otrzymała ok. 13 mld dolarów.
•
Odbudowa Niemiec. Początkowo myśl o reparacjach, następnie—dążenie do odbudowy.
Kryzysowa sytuacja stref zachodnich: Amerykanie finansują zaopatrzenie, wymiana
naturalna, czarny rynek, ukrywanie zapasów. Bizonia 1946. 1948 reforma walutowa.
Reakcja:
Wirtschaftswunder
. Blokada radz. i kryzys berliński, most powietrzny.
Włączenie zach. Niemiec do programu odbudowy Europy. 1949 RFN.
Wzrost gospodarczy
•
Bezprecedensowy wzrost do 1970. Wskaźniki tego wzrostu—zob. tabelę. Jak go
wytłumaczyć?
•
Pobudzenie dzięki pomocy amerykańskiej. Następnie, wysoki poziom oszczędności i
inwestycji (rywalizacja z konsumpcją—naciski inflacyjne).
•
Postęp techniczny—inwestycje wykorzystywały nagromadzone wynalazki.
•
Zasoby siły roboczej i kapitał ludzki. Wzrost najszybszy w krajach, dysponujących
zasobami siły roboczej. Zarazem, duża rola wysokiej jakości „kapitału ludzkiego”.
•
Nadrabianie opóźnień z lat trzydziestych i okresu wojny.
•
Gospodarcza rola państwa. Wzrosła już w czasie wojny, nadal wzrastała po wojnie.
polityka popierania wzrostu gospodarczego, polityka pełnego zatrudnienia, planowanie,
częściowa nacjonalizacja (transport, energetyka, część systemu bankowego). W sektorze
państwowym powstawało w Europie 1/4—1/3 PKB. Stopień zaangażowania państwa w
życie społeczne w Europie zach. jest bezprecedensowy, wiąże się nie tylko z ingerencją w
sferę produkcji, ale i w politykę społeczną.
Państwo opiekuńcze
•
Istota, nazwa i antecedencje. Istota polega na wzięciu przez państwo na siebie
odpowiedzialności za bezpieczeństwo socjalne obywateli. Termin
welfare state
(tłumaczony na polski jako p. opiekuńcze lub p. dobrobytu) pojawił się w okresie II
wojny, jako przeciwstawienie
werfare state
, czyli państwa nastawionego na prowadzenie
wojny. Tendencje polityki opiekuńczej państwa od schyłku XIX w. Anglia przed I wojną
światową, Niemcy, Skandynawia w latach międzywojennych. Rozmaite źródła
ideologiczne: niektóre nurty klasycznego liberalizmu (John Stuart Mill),
socjaldemokracja, społeczna myśl Kościoła Katolickiego, konserwatywny paternalizm.
Niechętne pomocy społecznej są libertarianizm, radykalny liberalizm gospodarczy i
darwinizm społeczny.
•
Idea praw socjalnych po II wojnie światowej (T.H. Marshall)—po prawach człowieka i
obywatela i prawach politycznych nadszedł czas na prawa socjalne, bez których tamte są
puste.
•
Programy, składające się na państwo opiekuńcze: pełne zatrudnienie, płace minimalne,
zasiłki dla bezrobotnych i nie mogących pracować, polityka rodzinna, ochrona zdrowia,
edukacja, programy mieszkaniowe. Sposób działania: redystrybucja dochodów (wysokie
podatki, podatek progresywny), finansowanie świadczeń pieniężnych lub w naturze. Obok
podatków, drugim sposobem finansowania są składki.
•
Zasada solidaryzmu społecznego jako podstawa p.o.
•
Modele państwa opiekuńczego (G. Esping-Andersen): liberalne p.o. (USA), korporacyjne
p.o. (Niemcy, Austria, Francja), socjaldemokratyczne p.o. (Skandynawia). Różnią się
rodzajem uzasadnienia (komu państwo jest winne pomoc), zakresem świadczeń, oraz
udziałem wydatków w PKB.
•
Państwo opiekuńcze a demokracja.
•
Państwo opiekuńcze w Europie i w USA.
•
Triumf i kryzys państwa opiekuńczego.
•
Integracja
•
Etapy integracji europejskiej: Unia Celna Beneluksu (1947) wspomniana już Komisja
Europejskiej Współpracy Gospodarczej, Europejska Unia Płatnicza. Europejska
Wspólnota Węgla i Stali (1951), Europejska Wspólnota Energii Atomowej (1957),
Europejska Wspólnota Gospodarcza (Wspólny Rynek, 1957). Cła ostatecznie zniesiono w
1968. EFTA. Stopniowe włączanie kolejnych krajów. Wspólnoty Europejskie (l. mnoga),
od 1965 Wspólnota Europejska. 1979 powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego.
Unia Europejska—układ Maastricht, 1992.
•
Geneza: dążenie do przezwyciężenia wrogości, zapobieżenia wojnom przez współpracę
gospodarczą.
•
Przykład EWWS—zintegrowanie rynków najważniejszych wówczas dla rozwoju
przemysłu, a zarazem wciągnięcie Niemiec jako partnera, a nie przeciwnika.
Literatura:
Cameron r. 15, Szpak s. 241-8, 251-267, 285-301
Średnioroczna stopa wzrostu produktu globalnego
Kraj
1913-50 1950-59 1960-69 1970-79
Francja
0,7
4,6
5,8
3,7
Niemcy
1,2
7,8
4,8
2,8
Włochy
1,3
5,8
5,7
3,2
Japonia
1,8
9,5
10,5
4,9
USA
2,9
3,2
4,3
3,0
Źródło: Van der Vee, s. 50.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]