HG.Kochanowicz.[11].konspekt

pdf > download > ebook > pobieranie > do ÂściÂągnięcia

HG.Kochanowicz.[11].konspekt, Wydział Zarządzania WZ WNE UW SGH PW czyli studia Warszawa kierunki ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wykład XI
SOCJALIZM PAŃSTWOWY EUROPIE ŚRODKOWEJ DO ROKU 1956
(PRZYKŁAD POLSKI)
Uwagi wstępne
Periodyzacji historii komunizmu w Polsce. Okresy: wojna; lata 1944-1949; lata 1949-1956;
1956-1970; 1970-80/81; 1980/81-1990.
Wprowadzenie systemu (1944-1949)

Lewica i komuniści w Polsce w okresie międzywojennym. Losy KPP, znaczenie 1937 r.

II wojna światowa, zajęcie wschodnich terenów Rzeczypospolitej. Polityka sowiecka na
tych terenach, Katyń. Powstanie i znaczenie PPR, GL, AL. Sprawa polska na Zachodzie,
sprawa granic powojennych, relacje rządu polskiego z ZSRR. Armia Czerwona na
ziemiach polskich, Znaczenie Powstania Warszawskiego, PKWN („Polska lubelska”),
Rząd Jedności Narodowej. Poczdam, granice zachodnie, przesiedlenia Niemców, Ziemie
Odzyskane.

Lata czterdzieste: Wojna domowa i elementy pluralizmu, znaczenie PPR i innych partii
(PSL, SP, PPS). „Metoda salami”. PPR i Ziemie Odzyskane, wpływ PPR na wybrane
resorty.

Zjednoczenie PPR i PPS, powstanie PZPR. Początek epoki stalinowskiej.
Stalinizm w Polsce (1949-1956)

Kontekst międzynarodowy: wojna w Korei, zimna wojna. Sowietyzacja pozostałych (za
wyjątkiem Jugosławii) krajów Europy wschodniej. Zmiany na czele partii
komunistycznych, procesy polityczne.

Znaczenie partii. Zmiany na czele partii w Polsce. Odejście Gomułki, Bierut, Berman,
Minc, Rokossowski. Polityczny monopol PZPR, fasadowa rola SD i PSL. System
nomenklatury, kontrola prasy, radia i kultury. Zwiększenie liczebności partii, znaczenie
przynależności. Struktura partii—POP i masy członkowskie, instancje (komitety
partyjne), egzekutywy, sekretariaty, Biuro Polityczne. Aparat partyjny, aktyw partyjny.

Penetracja społeczeństwa przez państwo/partię. Nomenklatura. Rola organizacji
społecznych, zwłaszcza związków zawodowych. Licencjonowanie organizacji i
podporządkowanie ich kontroli partyjnej. Znaczenie organizacji młodzieżowych: ZMP,
OJ, SP.

Formalizacja ustroju „demokracji ludowej” w Konstytucji 1952 r. (wzorowanej na radz.
konstytucji z 1936 r.)

Represje. Rola aparatu bezpieczeństwa (Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego).
Berman, Radkiewicz. Faktyczne podporządkowanie sądownictwa w sprawach
politycznych i zbliżonych aparatowi bezpieczeństwa. Wyroki śmierci, więzienia dla osób
traktowanych jako przeciwnicy polityczni, inne formy represji. Praktyczne zamknięcie
granic. Koncepcja wrogów klasowych, klasowy stosunek do poszczególnych grup
ludności.

Przejmowanie wzorców radzieckich. Bezpośrednie wpływy radzieckie w siłach zbrojnych
i aparacie bezpieczeństwa (oficerowie i doradcy). Przejmowanie wzorców radzieckich w
innych dziedzinach życia, także w gospodarce.

Przebudowa tradycji i symboliki. Monopol partii/państwa w kulturze. Reinterpretacja
historii Polski (historii politycznej, ale i historii społeczeństwa i kultury) w kategoriach
klasowych. Przejmowanie (mniej konsekwentne niż w innych krajach regionu) wizualnej
symboliki wzorowanej na ZSRR. Socrealizm w sztuce. Przykłady z dziedziny
architektury.

Próby podporządkowania państwu Kościoła katolickiego.

Śmierć Stalina (III 1953) nie kończy stalinizmu, zmiany w Polsce dopiero w 1956 r.,
pochodna XX Zjazdu KPZR i „tajnego referatu” Chruszczowa.
Przemiany gospodarcze 1944-1949

Gospodarka wojenna 1944-1945.

Reforma rolna 1944 r. Sytuacja wielkiej własności ziemskiej na poszczególnych
obszarach Rzeczypospolitej w czasie wojny. Zasady, zasięg terytorialny, spór o kształt
między PPR a PSL. Polityczne cele reformy. Sposób potraktowania b. właścicieli
ziemskich. Stosunek chłopów do reformy.

Nacjonalizacja przemysłu. Duża rola przemysłu państwowego przed wojną. Sytuacja
przemysłu w czasie wojny: kontrola okupanta, zniknięcie właścicieli. Rozbudowa
przemysłu przez Niemców. Zniszczenia w ostatniej fazie wojny. Demontaż części
zakładów przez Armię Czerwoną. Spontaniczne aspekty nacjonalizacji.

„Bitwa o handel” (1944) i likwidacja prywatnego hurtu.

Atrofia bankowości.

Trzyletni plan odbudowy gospodarczej, rola Centralnego Urzędu Planowania (CUP).

Spory o ustrój gospodarczy. PPS-u koncepcja modelu trójsektorowego: sektor prywatny,
spółdzielczy, państwowy.
Gospodarka w okresie stalinowskim

Dyskusja o CUP w 1949—spór o metodę liczenia dochodu narodowego, o znaczenie
konsumpcji w planie –ale chodzi o wprowadzanie metod z ZSRR. Likwidacja CUP,
powstanie Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. PKPG staje się—de facto—
centrum koordynacji, superministerstwem gospodarczym. Powstają ministerstwa
branżowe. Wykształca się nakazowo-rozdzielczego system gospodarczy.

System nakazowy i częściowe racjonowanie artykułów konsumpcyjnych, państwowy
handel detaliczny ograniczają rynek.

Reforma pieniężna niszczy zasoby oszczędności i obniża siłę nabywczą ludności. NBP
staje się superbankiem, elementem systemu nakazowego.

Industrializacja. Plan 6-letni. Rozbudowa przemysłu ciężkiego, przede wszystkim
hutnictwa. Huta im. Lenina, Huta Warszawa. Cele industrializacji: podstawy przyszłego
rozwoju, zbrojenia (w związku z zimną wojną).
2

Ocena industrializacji. Industrializacja jako jeden z najważniejszych elementów
komunistycznego projektu modernizacyjnego. „Fordyzm.” Poziom uprzemysłowienia
przed wojną, rozbudowa przemysłu w latach 50-tych a późniejsze fazy uprzemysłowienia,
technologiczny poziom uprzemysłowienia. Uprzemysłowienie a poziom życia ludności:
normy, płace, ceny, poziom zaopatrzenia, dostępność dóbr.

Rolnictwo. Rolnictwo a finansowanie uprzemysłowienia. Podporządkowanie rolnictwa
indywidualnego systemowi nakazowemu: polityka cen i dostawy obowiązkowe. Próba
kolektywizacji. PGR-y. Rolnictwo w poszczególnych regionach polskich, cechy
specyficzne ziem zachodnich.

Sprzeczności i napięcia systemu nakazowego.
Zmiany społeczne

Migracje wieś-miast.

Stare i nowe miasta.

Ziemie Odzyskane i osadnictwo.

Kanały mobilności społecznej.

Na ile system komunistyczny uzyskał akceptację?
Literatura:
Szpak s. 230-241; Jezierski, Leszczyńska r. 11
3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • chiara76.opx.pl
  •