Hodowla lisów pospolitych wczoraj i dziś, Weterynaria - prezentacje i artykuły, Chód i hodowla
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Hodowla lisów pospolitychWiadomości Zootechniczne, R. LI (2013), 1: 65–76Hodowla lisów pospolitych wczoraj i dziśMałgorzata PiórkowskaInstytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy,Dział Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt, 32-083 Balice k. Krakowasystematyce lisy pospolite zalicza się dorzędu drapieżnych (Carnivora), z rodzinypsowatych (Canide). Według różnychźródeł,naświecie żyjeokoło 35−45 różnych gatunkówlisów, które zamieszkują prawie wszystkie kon-tynenty. Występują na półkuli północnej, zasie-dlając olbrzymie obszary Ameryki, Europy, Azjii Afryki. Gatunek ten występuje na bardzo zróż-nicowanymśrodowiskowoterytorium, dlategowykształciło się wiele ekotypów lisa pospolite-go. Różnice między nimi dotyczą przedewszystkim zabarwienia okrywy włosowej, wiel-kości ciała oraz jakości futra. Charakteryzują sięoneżółtoczerwonymumaszczeniem, o zróżni-cowanej barwie − od płowożółtej u lisów z rejo-nów położonych na południu do intensywnierudoczerwonej u odmian północnych. Na pół-nocno-wschodnich obszarach kontynentu ame-rykańskiego i przybrzeżnych wyspach orazw północno-wschodniej Syberii wśród rudychlisów występują także osobniki melanistyczne –czarne lub prawie czarne, które dały począteklisowi hodowlanemu.Lis rudy wywodzi się z Eurazji, gdziewyewoluował z mniejszych przodków. Ekspan-sja gatunku objęła najpierw Amerykę Północnąi miała miejsce po ostatnim zlodowaceniu Wi-sconsin. Uważa się,żewszystkie lisy zamiesz-kujące Amerykę wywodzą się z dwóch, wyraź-nie wyodrębnionych linii, które musiały rozejśćsię zaraz po zdobyciu nowych obszarów. Ska-mieliny lisa odkryto na 25 stanowiskach w sta-nach Arkansas, Kolorado, Idaho, Kalifornia,Missouri, Nowy Meksyk, Tennessee, Teksas,Wirginia i Wyoming.Euroazjatycki lis rudy może wywodzićsię odVulpes alopecoideslub chińskiegoV. chi-kushanensis,bowiem obydwa te gatunki pocho-Prace przeglądoweWdzą z okresu przejściowego, zwanegośrednimwilafranszem. Najstarsze pozostałości lisa rude-go zostały odnalezione na Węgrzech, datuje sięje na 3,4−1,8 mln lat (www.minambiente.it).Szczątki te wskazują,że żyjąceobecnie lisy po-spolite są znacznie większe od swoich przod-ków. Najstarsze skamieniałości współcześniewyglądającego lisa datuje się naśrodkowyplej-stocen, co ma związek z osadnictwem człowiekaoraz polowaniami na lisy zarówno dla mięsa, jaki skór przez ówczesnych ludzi. Próby chowuzwierząt futerkowych przez człowieka są takodległe, jakżycieludzi na terenach ich wystę-powania. Na podstawie wykopalisk stwierdzono,żena terenie Alaski pierwsze próby chowu lisówmiały miejsce już przed 4 tysiącami lat.Wraz z ekspansją człowieka zasięg wy-stępowania tych zwierząt wzrastał. W XIX w.rude lisy angielskie zostały introdukowane doAustralii przez Brytyjczyków, chcących zako-rzenić na tym kontynencie zwyczaj polowaniana te zwierzęta (www.minambiente.it). Pierwszaintrodukcja miała miejsce w 1845 r. w stanieWiktoria, kolejne w latach 1855, 1864 i 1871.W przeciągu dekady lisy rude zasiedliły 13 000km2stanu Wiktoria, a w 1893 r. została ustano-wiona pierwsza nagroda za schwytanie lisów,które osiedliły się w Queensland. Obecnie lisywystępują w całej Australii, gdzie jako gatunekinwazyjny są uznawane za jednego z najwięk-szych szkodników.Początki hodowliDzikim przodkiem lisa pospolitego byłpodgatunek zamieszkujący wschodnią Kanadę –Vulpes vulpes fulvaDesmarest. W populacji tych65M. Piórkowskadzikożyjącychlisów spotykało się osobnikio szczególnie cennym ubarwieniu okrywy wło-sowej – futrze o barwie czarnej lub srebrzystej.Tak umaszczone osobniki w drugiej połowieXIX w. można było spotkać najczęściej na Wy-spie Księcia Edwarda, gdzie liczni traperzyi farmerzy próbowali odławiać i hodować tezwierzęta, z reguły bez powodzenia. Dopierokanadyjskim myśliwym: Charlesowi Daltonowii Robertowi Oultonowi (Forester i Forester,1982), dzięki wytrwałości, dostatecznie dużejwiedzy praktycznej i teoretycznej oraz szczęściuudało się przełamać wcześniejsze nieudane pró-by chowu. W latach 1870−1880 podjęli onipierwsze próby hodowli lisów, początkowo nie-zależnie od siebie. W 1872 r. Dalton nabył paręschwytanych na wolności dzikich lisów czar-nych o zabarwieniu okrywy włosowej określanejmianem „medium silver” (półsrebrzyste) i roz-począł próby ich utrzymywania. Lisy te udałosię rozmnożyć, jednak uzyskany przychówekstanowiły wyłącznie niezbyt wówczas cenne,mało warte krzyżaki. Kolejnym nabytkiem Dal-tona był czarno umaszczony samiec. Hodowcapo skrzyżowaniu go z rudą samicą uzyskał jed-nak tylko rudo ubarwione szczenięta. Dopiero,zakupiona przez Daltona w 1883 r. dwuletniapara lisów o ciemnosrebrzystym umaszczeniuokrywy włosowej dała w kolejnych latach dwamioty czarnych szczeniąt, które były pierwszymilisami tej barwy, urodzonymi w warunkach fer-mowych i zapoczątkowały ich hodowlę na Wy-spie Księcia Edwarda. Najgorsze jakościowolisy hodowca przeznaczył do uboju i uzyskał zaich skóry po 30 dolarów, co było dobrą ceną.Następnie, właściciel rozszerzył posiadane sta-do, dokupując do chowu jeszcze kilka lisówo rozmaitej barwie okrywy. Po kilku latach po-siadane przez niego lisy przestały się rozmnażać.Przypisano ten fakt nieodpowiednim, prymityw-nym warunkom, w których zwierzęta były trzy-mane oraz niepokojeniu ich przez ludzi. Z tegopowodu Dalton uznał za konieczne przeniesieniezwierząt w miejsce spokojne, na specjalnie zbu-dowane ranczo, w którym lisy pozostawałybyw warunkach zbliżonych do naturalnych. Powo-dzenie planu zależało od właściwego wyborumiejsca pod przyszłą fermę oraz od znalezieniaprawdziwego hodowcy praktyka.W tym celu, w 1894 r. Dalton przystąpiłdo spółki z Oultonem, właścicielem małej wy-sepki Cherry-Island, o powierzchni około 200akrów (81 ha), położonej w zatoce Cascum-peque, w pobliżu osady Alberton na północnymwybrzeżu wyspy (Forester i Forester, 1982).Ferma została zlokalizowana w niewielkim laskupośrodku wyspy, gdzie zastosowano osiatkowa-ne, obszerne zagrody dla lisów o powierzchniokoło 45 m2każda oraz domki wydrążone wefragmentach pni sosnowych. Początkowo spółkabyła nastawiona wyłącznie na produkcję i sprze-daż skór, a dochody z fermy partnerzy dzielili popołowie. Jako wkład w uruchomienie wspólnegointeresu Dalton dostarczył parę zarodowych li-sów srebrzystych wysokiej jakości, a także zaj-mował się administracją i zaopatrzeniem fermyoraz sprzedażą skór. Oulton, oprócz udostępnie-nia swojego gruntu pod obiekty fermy, jako do-skonały znawca zwierząt wykonywał wszelkieprace związane z ich hodowlą. Zajmował się:żywieniem,rozmnażaniem, pielęgnowaniemi odchowem szczeniąt oraz ubojem i skórowa-niem. Jego spokojne podejście, w połączeniuz troskliwą opieką nad lisami były według Dal-tona istotnym czynnikiem w aklimatyzacji tychdzikich zwierząt dożyciaw warunkach fermo-wych. Zasadnicze decyzje co do dalszego roz-woju fermy, a także selekcji i wyboru zwierzątdo skórowania lub przeznaczenia do dalszej ho-dowli obaj hodowcy podejmowali wspólnie.W ciągu pierwszych 18 lat istnienia fer-ma, będąca w istocie pierwszą fermą lisów sre-brzystych nie tylko w Kanadzie, ale i naświecie,prosperowała bez większych przeszkód. WedługDaltona, w tym pionierskim okresie ich „lisyznajdowały się praktycznie w naturalnych warun-kach, rozmnażały i dawały duże mioty zdrowychszczeniąt”, a także „nigdy nie stracili lisaz powodu jakiejś choroby, ani też nie mieli przy-padku zaatakowania zwierzęcia przez pasożyty”(Forester i Forester, 1982). Szczytowym osią-gnięciem ich pracy było uzyskanie na wielkiejaukcji futrzarskiej w Londynie w 1904 r. cztero-krotnie wyższej ceny za skórę lisa utrzymywane-go w systemie klatkowym od ceny za najlepszeskóry pochodzące z odłowu. Trybulski (1930)podaje,żena londyńskim przetargu futer w 1910r. Dalton uzyskał za 25 dostarczonych skór około35 tys. dolarów,średnio1386 dolarów za sztukę.Najpiękniejsze futerka uzyskały cenę 2624 dola-rów. Za zasługi na polu rozwoju hodowli zwierzątfuterkowych, która przyniosła Kanadzie tak duże66Prace przeglądoweHodowla lisów pospolitychOdchów lisów na wolnych wybiegach (archiwum, internet)Raising foxes in outdoor enclosures (archives, internet)Yukon − Silver Fox Farm, 1920 r. (archiwum, internet)Yukon − Silver Fox Farm, 1920 (archives, internet)Prace przeglądowe67M. PiórkowskaLis srebrzysty –A silver foxLis płomienisty –A fiery fox68Prace przeglądoweHodowla lisów pospolitychkorzyści, król angielski przyznał CharlesowiDaltonowi tytuł szlachecki.W wyniku osiągniętego sukcesu wzrosłozainteresowanie chowem lisów, co skutkowałopowstaniem wielu nowych ferm. W 1910 r.w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie istniało już16 hodowli tych zwierząt, a w 1929 doliczono sięjuż przeszło 5 tys. ferm lisów srebrzystych, na któ-rych wyprodukowano ponad 120 tys. skór. W tymsamym czasie w Europie zarejestrowanych byłoponad 10 tys. lisów (Trybulski, 1930). Sukcesyhodowców oraz wysokie ceny aukcyjne skór do-prowadziły do problemów ze zdobyciem materiałuzarodowego. Cena zwierząt wielokrotnie przekra-czała podaż, a zamówienia na młode lisy przyj-mowano na długi czas przed ich urodzeniem.W przededniu I wojnyświatowejza parę lisówrozpłodowych płacono do 25 tys. dolarów, a odno-towana rekordowa cena wyniosła 35 tys. dolarów(Trybulski, 1930). Tak wysoka cena zwierzątuniemożliwiała nabycie materiału z własnych fun-duszy, zmuszając pojedynczych hodowców doorganizowania towarzystw akcyjnych dla hodowlizwierząt futerkowych. Doprowadziło to do nadu-żyćw obrocie materiałem hodowlanym i sprzeda-żyróżnorodnych, odłowionych w naturze mie-szańców jako rozpłodowych zwierząt fermowych.W 1913 r. powstały pierwsze związki hodowcówzwierząt futerkowych, których celem była obronainteresów hodowców, produkujących materiałpewnego pochodzenia.o połowę, a wiele hodowli zlikwidowano. Po wojnienastąpił ponowny wzrost zainteresowania hodowlązwierząt futerkowych. Hodowla lisów srebrzystych,zmonopolizowana przez długi okres czasu przezKanadę, rozprzestrzeniła się w Europie.Hodowla lisów w krajuPoczątki chowu i hodowli zwierząt futer-kowych w Polsce sięgają lat międzywojennych,kiedy to powstały pierwsze fermy lisów srebrzys-tych w 1924 r. na terenieŚląska,a lisów polar-nych w 1938 r. w pobliżu Gdańska (Cholewa,1988). Do wybuchu II wojnyświatowejpogłowietych zwierząt osiągnęło wielkość 2000 sztuk. Powojnie, do 1950 r. zainteresowanie zwierzętamifuterkowymi było małe, a nieliczne i o niskiejjakości pogłowie rozwijało się powoli. W następ-nych latach wzrosło zainteresowanie lisem polar-nym, którego nie hodowano za oceanemw związku z większą opłacalnością hodowli norek.Moda na lisy polarne spowodowała,żezaczął on wypierać z rynku lisa srebrzystego.W latach 60. ubiegłego wieku bardzo modne sta-ły się lisy polarne niebieskie i wówczas Polskaweszła ze swymi skórami naświatowyrynekfutrzarski. W latach 80. nastąpiło załamanie ryn-ku skór lisów polarnych, co było spowodowanedużą zmiennością koniunktury i opłacalnościchowu poszczególnych gatunków. W latach 90.światowaprodukcja skór lisów wynosiła ogółem4,4 mln szt., z czego Polska wyprodukowała 950tys. skór. Do najbardziej znanych odmian barw-nych lisów pospolitych należą: lis srebrzysty,płomienisty, pastelowy i białoszyjny.W ciągu ostatnich 15 lat w kraju nastąpiłwyraźny spadek populacji lisa pospolitego (danełączne dla lisów srebrzystych, płomienistych, pa-stelowych i białoszyjnych). Stado podstawowesamic lisa pospolitego zmniejszyło się o 44,2%,a liczba ferm uznanych o 65% (wykr. 1 i 2). Tesame dane dla hodowli lisów srebrzystych wynosi-ły odpowiednio 44,6 i 70%. Od 1997 r. liczba fermpozostałych odmian barwnych, objętych kontroląKrajowego Centrum Hodowli Zwierząt, utrzymy-wała się na stałym poziomie 1−3 stad (tab. 1).W tym czasie liczba samic lisów płomienistychobniżyła się o 88,6% − 124 szt., lisów pastelowycho 39,1% − 45 szt., a jedynie liczba samic lisów bia-łoszyjnych zwiększyła się o 74 szt. − 370%.Galanteria futrzarska –Fur accessoriesW okresie wojny hodowla lisów przeży-wała wielki kryzys z powodu zamknięcia europej-skich rynków futrzarskich. W rezultacie odnoto-wano spadek cen na skóry lisów srebrzystychPrace przeglądowe69 [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl chiara76.opx.pl
//-->Hodowla lisów pospolitychWiadomości Zootechniczne, R. LI (2013), 1: 65–76Hodowla lisów pospolitych wczoraj i dziśMałgorzata PiórkowskaInstytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy,Dział Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt, 32-083 Balice k. Krakowasystematyce lisy pospolite zalicza się dorzędu drapieżnych (Carnivora), z rodzinypsowatych (Canide). Według różnychźródeł,naświecie żyjeokoło 35−45 różnych gatunkówlisów, które zamieszkują prawie wszystkie kon-tynenty. Występują na półkuli północnej, zasie-dlając olbrzymie obszary Ameryki, Europy, Azjii Afryki. Gatunek ten występuje na bardzo zróż-nicowanymśrodowiskowoterytorium, dlategowykształciło się wiele ekotypów lisa pospolite-go. Różnice między nimi dotyczą przedewszystkim zabarwienia okrywy włosowej, wiel-kości ciała oraz jakości futra. Charakteryzują sięoneżółtoczerwonymumaszczeniem, o zróżni-cowanej barwie − od płowożółtej u lisów z rejo-nów położonych na południu do intensywnierudoczerwonej u odmian północnych. Na pół-nocno-wschodnich obszarach kontynentu ame-rykańskiego i przybrzeżnych wyspach orazw północno-wschodniej Syberii wśród rudychlisów występują także osobniki melanistyczne –czarne lub prawie czarne, które dały począteklisowi hodowlanemu.Lis rudy wywodzi się z Eurazji, gdziewyewoluował z mniejszych przodków. Ekspan-sja gatunku objęła najpierw Amerykę Północnąi miała miejsce po ostatnim zlodowaceniu Wi-sconsin. Uważa się,żewszystkie lisy zamiesz-kujące Amerykę wywodzą się z dwóch, wyraź-nie wyodrębnionych linii, które musiały rozejśćsię zaraz po zdobyciu nowych obszarów. Ska-mieliny lisa odkryto na 25 stanowiskach w sta-nach Arkansas, Kolorado, Idaho, Kalifornia,Missouri, Nowy Meksyk, Tennessee, Teksas,Wirginia i Wyoming.Euroazjatycki lis rudy może wywodzićsię odVulpes alopecoideslub chińskiegoV. chi-kushanensis,bowiem obydwa te gatunki pocho-Prace przeglądoweWdzą z okresu przejściowego, zwanegośrednimwilafranszem. Najstarsze pozostałości lisa rude-go zostały odnalezione na Węgrzech, datuje sięje na 3,4−1,8 mln lat (www.minambiente.it).Szczątki te wskazują,że żyjąceobecnie lisy po-spolite są znacznie większe od swoich przod-ków. Najstarsze skamieniałości współcześniewyglądającego lisa datuje się naśrodkowyplej-stocen, co ma związek z osadnictwem człowiekaoraz polowaniami na lisy zarówno dla mięsa, jaki skór przez ówczesnych ludzi. Próby chowuzwierząt futerkowych przez człowieka są takodległe, jakżycieludzi na terenach ich wystę-powania. Na podstawie wykopalisk stwierdzono,żena terenie Alaski pierwsze próby chowu lisówmiały miejsce już przed 4 tysiącami lat.Wraz z ekspansją człowieka zasięg wy-stępowania tych zwierząt wzrastał. W XIX w.rude lisy angielskie zostały introdukowane doAustralii przez Brytyjczyków, chcących zako-rzenić na tym kontynencie zwyczaj polowaniana te zwierzęta (www.minambiente.it). Pierwszaintrodukcja miała miejsce w 1845 r. w stanieWiktoria, kolejne w latach 1855, 1864 i 1871.W przeciągu dekady lisy rude zasiedliły 13 000km2stanu Wiktoria, a w 1893 r. została ustano-wiona pierwsza nagroda za schwytanie lisów,które osiedliły się w Queensland. Obecnie lisywystępują w całej Australii, gdzie jako gatunekinwazyjny są uznawane za jednego z najwięk-szych szkodników.Początki hodowliDzikim przodkiem lisa pospolitego byłpodgatunek zamieszkujący wschodnią Kanadę –Vulpes vulpes fulvaDesmarest. W populacji tych65M. Piórkowskadzikożyjącychlisów spotykało się osobnikio szczególnie cennym ubarwieniu okrywy wło-sowej – futrze o barwie czarnej lub srebrzystej.Tak umaszczone osobniki w drugiej połowieXIX w. można było spotkać najczęściej na Wy-spie Księcia Edwarda, gdzie liczni traperzyi farmerzy próbowali odławiać i hodować tezwierzęta, z reguły bez powodzenia. Dopierokanadyjskim myśliwym: Charlesowi Daltonowii Robertowi Oultonowi (Forester i Forester,1982), dzięki wytrwałości, dostatecznie dużejwiedzy praktycznej i teoretycznej oraz szczęściuudało się przełamać wcześniejsze nieudane pró-by chowu. W latach 1870−1880 podjęli onipierwsze próby hodowli lisów, początkowo nie-zależnie od siebie. W 1872 r. Dalton nabył paręschwytanych na wolności dzikich lisów czar-nych o zabarwieniu okrywy włosowej określanejmianem „medium silver” (półsrebrzyste) i roz-począł próby ich utrzymywania. Lisy te udałosię rozmnożyć, jednak uzyskany przychówekstanowiły wyłącznie niezbyt wówczas cenne,mało warte krzyżaki. Kolejnym nabytkiem Dal-tona był czarno umaszczony samiec. Hodowcapo skrzyżowaniu go z rudą samicą uzyskał jed-nak tylko rudo ubarwione szczenięta. Dopiero,zakupiona przez Daltona w 1883 r. dwuletniapara lisów o ciemnosrebrzystym umaszczeniuokrywy włosowej dała w kolejnych latach dwamioty czarnych szczeniąt, które były pierwszymilisami tej barwy, urodzonymi w warunkach fer-mowych i zapoczątkowały ich hodowlę na Wy-spie Księcia Edwarda. Najgorsze jakościowolisy hodowca przeznaczył do uboju i uzyskał zaich skóry po 30 dolarów, co było dobrą ceną.Następnie, właściciel rozszerzył posiadane sta-do, dokupując do chowu jeszcze kilka lisówo rozmaitej barwie okrywy. Po kilku latach po-siadane przez niego lisy przestały się rozmnażać.Przypisano ten fakt nieodpowiednim, prymityw-nym warunkom, w których zwierzęta były trzy-mane oraz niepokojeniu ich przez ludzi. Z tegopowodu Dalton uznał za konieczne przeniesieniezwierząt w miejsce spokojne, na specjalnie zbu-dowane ranczo, w którym lisy pozostawałybyw warunkach zbliżonych do naturalnych. Powo-dzenie planu zależało od właściwego wyborumiejsca pod przyszłą fermę oraz od znalezieniaprawdziwego hodowcy praktyka.W tym celu, w 1894 r. Dalton przystąpiłdo spółki z Oultonem, właścicielem małej wy-sepki Cherry-Island, o powierzchni około 200akrów (81 ha), położonej w zatoce Cascum-peque, w pobliżu osady Alberton na północnymwybrzeżu wyspy (Forester i Forester, 1982).Ferma została zlokalizowana w niewielkim laskupośrodku wyspy, gdzie zastosowano osiatkowa-ne, obszerne zagrody dla lisów o powierzchniokoło 45 m2każda oraz domki wydrążone wefragmentach pni sosnowych. Początkowo spółkabyła nastawiona wyłącznie na produkcję i sprze-daż skór, a dochody z fermy partnerzy dzielili popołowie. Jako wkład w uruchomienie wspólnegointeresu Dalton dostarczył parę zarodowych li-sów srebrzystych wysokiej jakości, a także zaj-mował się administracją i zaopatrzeniem fermyoraz sprzedażą skór. Oulton, oprócz udostępnie-nia swojego gruntu pod obiekty fermy, jako do-skonały znawca zwierząt wykonywał wszelkieprace związane z ich hodowlą. Zajmował się:żywieniem,rozmnażaniem, pielęgnowaniemi odchowem szczeniąt oraz ubojem i skórowa-niem. Jego spokojne podejście, w połączeniuz troskliwą opieką nad lisami były według Dal-tona istotnym czynnikiem w aklimatyzacji tychdzikich zwierząt dożyciaw warunkach fermo-wych. Zasadnicze decyzje co do dalszego roz-woju fermy, a także selekcji i wyboru zwierzątdo skórowania lub przeznaczenia do dalszej ho-dowli obaj hodowcy podejmowali wspólnie.W ciągu pierwszych 18 lat istnienia fer-ma, będąca w istocie pierwszą fermą lisów sre-brzystych nie tylko w Kanadzie, ale i naświecie,prosperowała bez większych przeszkód. WedługDaltona, w tym pionierskim okresie ich „lisyznajdowały się praktycznie w naturalnych warun-kach, rozmnażały i dawały duże mioty zdrowychszczeniąt”, a także „nigdy nie stracili lisaz powodu jakiejś choroby, ani też nie mieli przy-padku zaatakowania zwierzęcia przez pasożyty”(Forester i Forester, 1982). Szczytowym osią-gnięciem ich pracy było uzyskanie na wielkiejaukcji futrzarskiej w Londynie w 1904 r. cztero-krotnie wyższej ceny za skórę lisa utrzymywane-go w systemie klatkowym od ceny za najlepszeskóry pochodzące z odłowu. Trybulski (1930)podaje,żena londyńskim przetargu futer w 1910r. Dalton uzyskał za 25 dostarczonych skór około35 tys. dolarów,średnio1386 dolarów za sztukę.Najpiękniejsze futerka uzyskały cenę 2624 dola-rów. Za zasługi na polu rozwoju hodowli zwierzątfuterkowych, która przyniosła Kanadzie tak duże66Prace przeglądoweHodowla lisów pospolitychOdchów lisów na wolnych wybiegach (archiwum, internet)Raising foxes in outdoor enclosures (archives, internet)Yukon − Silver Fox Farm, 1920 r. (archiwum, internet)Yukon − Silver Fox Farm, 1920 (archives, internet)Prace przeglądowe67M. PiórkowskaLis srebrzysty –A silver foxLis płomienisty –A fiery fox68Prace przeglądoweHodowla lisów pospolitychkorzyści, król angielski przyznał CharlesowiDaltonowi tytuł szlachecki.W wyniku osiągniętego sukcesu wzrosłozainteresowanie chowem lisów, co skutkowałopowstaniem wielu nowych ferm. W 1910 r.w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie istniało już16 hodowli tych zwierząt, a w 1929 doliczono sięjuż przeszło 5 tys. ferm lisów srebrzystych, na któ-rych wyprodukowano ponad 120 tys. skór. W tymsamym czasie w Europie zarejestrowanych byłoponad 10 tys. lisów (Trybulski, 1930). Sukcesyhodowców oraz wysokie ceny aukcyjne skór do-prowadziły do problemów ze zdobyciem materiałuzarodowego. Cena zwierząt wielokrotnie przekra-czała podaż, a zamówienia na młode lisy przyj-mowano na długi czas przed ich urodzeniem.W przededniu I wojnyświatowejza parę lisówrozpłodowych płacono do 25 tys. dolarów, a odno-towana rekordowa cena wyniosła 35 tys. dolarów(Trybulski, 1930). Tak wysoka cena zwierzątuniemożliwiała nabycie materiału z własnych fun-duszy, zmuszając pojedynczych hodowców doorganizowania towarzystw akcyjnych dla hodowlizwierząt futerkowych. Doprowadziło to do nadu-żyćw obrocie materiałem hodowlanym i sprzeda-żyróżnorodnych, odłowionych w naturze mie-szańców jako rozpłodowych zwierząt fermowych.W 1913 r. powstały pierwsze związki hodowcówzwierząt futerkowych, których celem była obronainteresów hodowców, produkujących materiałpewnego pochodzenia.o połowę, a wiele hodowli zlikwidowano. Po wojnienastąpił ponowny wzrost zainteresowania hodowlązwierząt futerkowych. Hodowla lisów srebrzystych,zmonopolizowana przez długi okres czasu przezKanadę, rozprzestrzeniła się w Europie.Hodowla lisów w krajuPoczątki chowu i hodowli zwierząt futer-kowych w Polsce sięgają lat międzywojennych,kiedy to powstały pierwsze fermy lisów srebrzys-tych w 1924 r. na terenieŚląska,a lisów polar-nych w 1938 r. w pobliżu Gdańska (Cholewa,1988). Do wybuchu II wojnyświatowejpogłowietych zwierząt osiągnęło wielkość 2000 sztuk. Powojnie, do 1950 r. zainteresowanie zwierzętamifuterkowymi było małe, a nieliczne i o niskiejjakości pogłowie rozwijało się powoli. W następ-nych latach wzrosło zainteresowanie lisem polar-nym, którego nie hodowano za oceanemw związku z większą opłacalnością hodowli norek.Moda na lisy polarne spowodowała,żezaczął on wypierać z rynku lisa srebrzystego.W latach 60. ubiegłego wieku bardzo modne sta-ły się lisy polarne niebieskie i wówczas Polskaweszła ze swymi skórami naświatowyrynekfutrzarski. W latach 80. nastąpiło załamanie ryn-ku skór lisów polarnych, co było spowodowanedużą zmiennością koniunktury i opłacalnościchowu poszczególnych gatunków. W latach 90.światowaprodukcja skór lisów wynosiła ogółem4,4 mln szt., z czego Polska wyprodukowała 950tys. skór. Do najbardziej znanych odmian barw-nych lisów pospolitych należą: lis srebrzysty,płomienisty, pastelowy i białoszyjny.W ciągu ostatnich 15 lat w kraju nastąpiłwyraźny spadek populacji lisa pospolitego (danełączne dla lisów srebrzystych, płomienistych, pa-stelowych i białoszyjnych). Stado podstawowesamic lisa pospolitego zmniejszyło się o 44,2%,a liczba ferm uznanych o 65% (wykr. 1 i 2). Tesame dane dla hodowli lisów srebrzystych wynosi-ły odpowiednio 44,6 i 70%. Od 1997 r. liczba fermpozostałych odmian barwnych, objętych kontroląKrajowego Centrum Hodowli Zwierząt, utrzymy-wała się na stałym poziomie 1−3 stad (tab. 1).W tym czasie liczba samic lisów płomienistychobniżyła się o 88,6% − 124 szt., lisów pastelowycho 39,1% − 45 szt., a jedynie liczba samic lisów bia-łoszyjnych zwiększyła się o 74 szt. − 370%.Galanteria futrzarska –Fur accessoriesW okresie wojny hodowla lisów przeży-wała wielki kryzys z powodu zamknięcia europej-skich rynków futrzarskich. W rezultacie odnoto-wano spadek cen na skóry lisów srebrzystychPrace przeglądowe69 [ Pobierz całość w formacie PDF ]