HISTORIA OCHRONY PRZYRODY 3, Ochrona przyrody i środowiska w Polsce
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
I.HISTORIAOCHRONYPRZYRODY1.Człowiekzmieniaprzyrode.Od zaraniadziejówczłowiek oddziaływałnaotaczajacšgo przyrode. Szczególniesilnymsrodkiemoddziaływanianasrodowisko stałsięwrekach człowiekaepokikamiennejogien.Wedrujacegromady mysliwcówwypalały lasibuszdlawypłoszeniazwierzyny. Osiadłelubczesciowo osiadłegromady rolnikówwypalały lasy pod polauprawnelubpastwiskadlahodowanych zwierzat. Zwiekszaniesięliczby gromad ludzkich, jak iwzrostich liczebnosci,potegowały wyniszczanielasów. Degradacjagleby naodlesionych terenach ijejerozjazmuszały człowieka do szukania nowych obszarów.Odlesianiezazawszepowodujezmianęklimatu. Dzisiajwprosttrudno uwierzyc, &enajwiekszeobszary pustynneAzji, Afryki, obu Ameryk czy Australiipokrywały niegdywspaniałepuszcze, dopókiniepojawiłsiętamczłowiek. Slady wielkich cywilizacji, którerozwijały sięniegdynatych terenach znajdujemy wrytach naskalnych lubpod piaskamipustyn. Ingerencjaczłowiekawswiatzwierzatod poczatku dziejówbyławpełniswiadoma.Udomowieniu jakiegozwierzeciatowarzyszyło zwyklewyniszczaniejego stad &yjacych nawolnosci. Zwierzeta drapie&ne tepiono jako konkurentów.Rozwójcywilizacjiludzkiejto równie.rozwójmetod uprawy ziemi, opózniajacychdegradacjęgleb. Dziju.rolnik niemusico kilkalatporzucaćwyjałowionego polaiszukaćnowych terenówpod uprawe. Jednak wzrostzaludnieniaglobu wymagastałego powiekszaniaareału przeznaczonego pod uprawe. Odbywasięto kosztemlasu najdoskonalszegozbiornikaretencyjnego wody iregulatoraklimatu. Skutkitego procesu obserwujemy iwnaszymkraju. Jeszczekilkasetlattemu, kiedy znaczneobszary Polskipokrywały wspaniałepuszcze, byłaonakrajemobfitujacymwwode. Dzideficyttej&ewody odczuwacałanaszagospodarka, kraj gwałtownie stepowieje, pojawiły sie grozne kleskipowodzi.Genezaideiochrony przyrody wia&esięhistorycznšprzeszłoscišczłowieka. Ochronaprzyrody uwarunkowanabyłaró&norodnoscišmotywówludzkich działan, np. ...gospodarczych, estetycznych, kulturowych izdrowotnych. Podstawy naukowych zało&en ideiochrony przyrody sformułowałw1913 roku polskiuczony J. G. Pawlikowskiwrozprawiepod tytułemKulturaanatura. Niemieckiprzyrodnik A. Humboldtwprowadziłw1819roku pojeciepomnik przyrody w odniesieniu do starych ipote&nych drzew.W rozwoju ochrony przyrody wyró&niono trzy kierunki:-kierunek konserwatorski,-kierunek biocenotyczny,-kierunek planistyczny.Kierunek konserwatorskiograniczyłsiędo ochrony pojedynczych tworówprzyrody, np.starych drzew, głazównarzutowych, rzadkich stanowisk roslin lubzwierzatnadanymobszarze.Kierunek biocenotyczny rozwinałsięwdrugiejpołowiedziewietnastego wieku itrwadodzis. Głównymjego celemjest tworzenie obszarów chronionych:-rezerwatówprzyrody,-parków narodowych,-parków krajobrazowych,-obszarów chronionego krajobrazu,-rezerwatówbiosfery.Nietylko ochronaprzyrody, aleochronaikształtowaniesrodowiskastały siękoniecznymwarunkiemdalszejegzystencjiczłowieka. Człowiek wswoich działaniach musidbaćoposzanowanieprzyrody, zapewnićzdolnosćgenetycznego przetrwaniaorganizmównaZiemi,ochronęgatunkówdzikich iudomowionych orazda&yćdo utrzymaniasrodowiskanapoziomiewystarczajacymdlaprze&yciatych organizmów. Temu celowisłu&y SwiatowaKartaPrzyrody (1982), któraokreslapodstawoweobowiazkiizasady postepowaniaka°oczłowiekaorazpanstwawobecprzyrodniczego srodowiskawobliczu jego ciagłegozagro&enia. Zaoficjalny dokumentzawierajacy zbiórprogramowych wytycznych narzeczochrony przyrody uznajesięSwiatowšStrategięOchrony Przyrody . Pojecieochrony wrozumieniu strategiioznaczazarzadzanieprzezczłowiekabiosferšwsposóbumo&liwiajacyosiagnieciedu&ych korzyscizu&ytkowania&ywych zasobówprzyrody przy jednoczesnymzagwarantowaniu trwałosci tych zasobów dlaprzyszłych pokolen.Strategiakierowanajestdo narodówcałego globu ziemskiego. WPolsceproblemyochrony ikształtowaniasrodowiskawspieraipomagarozwiazaćnaukowainstytucjaPanstwowaRadaOchrony Przyrody(PROP)zsiedzibšwWarszawieorazspołecznaorganizacjaLigaOchrony Przyrody (LOP)zało&onaw1928 roku. Podstawšdo działan narzeczochrony srodowiskasšrównie.akty prawne:Ustawao OchronieiKształtowaniuSrodowiska i Ustawa o Ochronie Przyrody.Poczatkiochrony obiektówprzyrodniczych siegajšzamierzchłych czasów. Zdrugiegotysiacleciaprzed naszšeršsšprzepisy o ochronielasówo Chinach, asprzed prawietrzechtysiecy lat edykty króla Asioki w Indiach.Pierwszeobiekty, któremo&nauznaćzaobszary chronionewdzisiejszymrozumieniupowstały wXIXwieku. W1805 roku wDaniipowołano do &yciapierwszy rezerwatprzyrody. W1864 roku objeto ochronšlasy sekwojowewYosemitewKalifornii, awpołowieXIXwieku lasy wYellowstone, gdzie w 1872 roku powstałpierwszy na swiecieparknarodowy. WEuropiepierwszymiparkaminarodowymibyły:SuissewSzwajcarii(1914 )iAbisko, Sarek w Szwecji (1909 ).Wa&nosćaspektu ochrony wartosciowych przyrodniczo obszarówspowodowałautworzeniew1948 roku MiedzynarodowejUniiOchrony Przyrody (Internationalunion forConserwation ofNature-IUCN). IUCNzaproponowałaosiemkategoriiobszarówchronionych, zczego szesćzostało uznanych przezOrganizacjęNarodówZjednoczonychjako oficjalne kategorieparków narodowych i obszarów chronionych.Kategoriami obszarów chronionych według IUCN sa:I-rezerwaty scisłe(Scienticreserve/StrictNatureReserve)u&ytkowanegłówniedocelównaukowych imonitoringowych (kategoriaIA), jako reprezentatywneekosystemlubtwórprzyrody nieo&ywionej, badustawionewcelu zachowaniawstanienienaruszonymlubsłabo zmienionym naturalnych ekosystemów ( kategoria I B ),IIparkinarodowe(NationalPark )ustanowionewcelu ochrony całych ekosystemówizapewnienia terenów do wypoczynku, ale tak&e w celach edukacyjnych i naukowych,IIIpomnikiprzyrody (NaturalMonument/NaturalLandamark )ustawionew celu ochronypojedynczych zjawisk przyrodniczych, tak&eobiektówo znaczeniu krajobrazowym,kulturowym i estetycznym,IVobszary czynnejochrony gatunku isiedlisk (Managed NatureReserve/WildlifeSanctuary )ustawionewcelu czynnejochrony wybitnych biotopów, siedlisk poszczególnychgatunków, które mogłyby nieprzetrwaćbez zabiegów ochronnych,Vobszary chronionego krajobrazu (Protected Landscapes)ustanowionewceluzachowania tradycyjnego krajobrazu i zapewnienia terenów rekreacyjnych,VIobszary czynnejochrony zasobówprzyrodniczych (ResourceReserve), którychgłównymzadaniemjestochronaró&norodnoscibiologicznej, stwarzaniewarunkówdowprowadzeniazasad trwałego izrównowa&onego u&ytkowaniaich zasobówprzyrody wceluzaspokojeniapotrzeb gospodarczych,VIIobszary tradycyjnych siedlisk społecznosciludzkich (NaturalBiotiocArea/AnthropologicalReserve), wobrebiektórych społecznosciludzkiemogš&yćzgodniezeswojštradycjšizwyczajami, wharmoniiznatura, beznegatywnego wpływu współczesnejtechniki,VIIIstrefy specjalnego u&ytkowaniazasobównaturalnych (MultipleUseManagementArea/Managed ResourceArea), gdzieplanujesięstworzeniewarunkówdo zgodnego zzasadamitrwałego izrównowa&onego rozwoju wykorzystaniazasobównaturalnych (np.zasobówwodnych, drewna), ich u&ytkowaniado celówrekreacji, pasterstwairolnictwa,m.in. poprzez ochrone istotnych do ich rozwoju walorów naturalnych.2.OchronaprzyrodywPolsce.OchronasrodowiskawPolscemawielowiekowetradycje. Najstarszezarzadzaniewsprawieochrony zwierzatpochodzizczasówBolesławaChrobrego, który zabroniłpolowaćnarzadkieju.wtedy bobry. Innymzwierzeciem, nad którymwowych czasach roztoczonoszczególnšopieke, byłtur. Ksia&etamazowieccy nieudzielalinikomu zezwolen nazabijanietych zwierzataod czasu pierwszych Jagiellonówistniałanawetspecjalnastra&, którejzadaniembyło pilnowanieidokarmianietego wymierajacego gatunku. W1523 r., wStatucieLitewskim, Zygmunt I ogłosił ochrone &ubra, tura, bobra, sokoła, i łabedzia.Od zaraniawiekówobserwujemy staraniamajacenacelu nietylko ochronęginacychgatunków, aletak&eochronęsrodowiska:lasówiwód. Pierwszezarzadzeniewtej... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl chiara76.opx.pl
I.HISTORIAOCHRONYPRZYRODY1.Człowiekzmieniaprzyrode.Od zaraniadziejówczłowiek oddziaływałnaotaczajacšgo przyrode. Szczególniesilnymsrodkiemoddziaływanianasrodowisko stałsięwrekach człowiekaepokikamiennejogien.Wedrujacegromady mysliwcówwypalały lasibuszdlawypłoszeniazwierzyny. Osiadłelubczesciowo osiadłegromady rolnikówwypalały lasy pod polauprawnelubpastwiskadlahodowanych zwierzat. Zwiekszaniesięliczby gromad ludzkich, jak iwzrostich liczebnosci,potegowały wyniszczanielasów. Degradacjagleby naodlesionych terenach ijejerozjazmuszały człowieka do szukania nowych obszarów.Odlesianiezazawszepowodujezmianęklimatu. Dzisiajwprosttrudno uwierzyc, &enajwiekszeobszary pustynneAzji, Afryki, obu Ameryk czy Australiipokrywały niegdywspaniałepuszcze, dopókiniepojawiłsiętamczłowiek. Slady wielkich cywilizacji, którerozwijały sięniegdynatych terenach znajdujemy wrytach naskalnych lubpod piaskamipustyn. Ingerencjaczłowiekawswiatzwierzatod poczatku dziejówbyławpełniswiadoma.Udomowieniu jakiegozwierzeciatowarzyszyło zwyklewyniszczaniejego stad &yjacych nawolnosci. Zwierzeta drapie&ne tepiono jako konkurentów.Rozwójcywilizacjiludzkiejto równie.rozwójmetod uprawy ziemi, opózniajacychdegradacjęgleb. Dziju.rolnik niemusico kilkalatporzucaćwyjałowionego polaiszukaćnowych terenówpod uprawe. Jednak wzrostzaludnieniaglobu wymagastałego powiekszaniaareału przeznaczonego pod uprawe. Odbywasięto kosztemlasu najdoskonalszegozbiornikaretencyjnego wody iregulatoraklimatu. Skutkitego procesu obserwujemy iwnaszymkraju. Jeszczekilkasetlattemu, kiedy znaczneobszary Polskipokrywały wspaniałepuszcze, byłaonakrajemobfitujacymwwode. Dzideficyttej&ewody odczuwacałanaszagospodarka, kraj gwałtownie stepowieje, pojawiły sie grozne kleskipowodzi.Genezaideiochrony przyrody wia&esięhistorycznšprzeszłoscišczłowieka. Ochronaprzyrody uwarunkowanabyłaró&norodnoscišmotywówludzkich działan, np. ...gospodarczych, estetycznych, kulturowych izdrowotnych. Podstawy naukowych zało&en ideiochrony przyrody sformułowałw1913 roku polskiuczony J. G. Pawlikowskiwrozprawiepod tytułemKulturaanatura. Niemieckiprzyrodnik A. Humboldtwprowadziłw1819roku pojeciepomnik przyrody w odniesieniu do starych ipote&nych drzew.W rozwoju ochrony przyrody wyró&niono trzy kierunki:-kierunek konserwatorski,-kierunek biocenotyczny,-kierunek planistyczny.Kierunek konserwatorskiograniczyłsiędo ochrony pojedynczych tworówprzyrody, np.starych drzew, głazównarzutowych, rzadkich stanowisk roslin lubzwierzatnadanymobszarze.Kierunek biocenotyczny rozwinałsięwdrugiejpołowiedziewietnastego wieku itrwadodzis. Głównymjego celemjest tworzenie obszarów chronionych:-rezerwatówprzyrody,-parków narodowych,-parków krajobrazowych,-obszarów chronionego krajobrazu,-rezerwatówbiosfery.Nietylko ochronaprzyrody, aleochronaikształtowaniesrodowiskastały siękoniecznymwarunkiemdalszejegzystencjiczłowieka. Człowiek wswoich działaniach musidbaćoposzanowanieprzyrody, zapewnićzdolnosćgenetycznego przetrwaniaorganizmównaZiemi,ochronęgatunkówdzikich iudomowionych orazda&yćdo utrzymaniasrodowiskanapoziomiewystarczajacymdlaprze&yciatych organizmów. Temu celowisłu&y SwiatowaKartaPrzyrody (1982), któraokreslapodstawoweobowiazkiizasady postepowaniaka°oczłowiekaorazpanstwawobecprzyrodniczego srodowiskawobliczu jego ciagłegozagro&enia. Zaoficjalny dokumentzawierajacy zbiórprogramowych wytycznych narzeczochrony przyrody uznajesięSwiatowšStrategięOchrony Przyrody . Pojecieochrony wrozumieniu strategiioznaczazarzadzanieprzezczłowiekabiosferšwsposóbumo&liwiajacyosiagnieciedu&ych korzyscizu&ytkowania&ywych zasobówprzyrody przy jednoczesnymzagwarantowaniu trwałosci tych zasobów dlaprzyszłych pokolen.Strategiakierowanajestdo narodówcałego globu ziemskiego. WPolsceproblemyochrony ikształtowaniasrodowiskawspieraipomagarozwiazaćnaukowainstytucjaPanstwowaRadaOchrony Przyrody(PROP)zsiedzibšwWarszawieorazspołecznaorganizacjaLigaOchrony Przyrody (LOP)zało&onaw1928 roku. Podstawšdo działan narzeczochrony srodowiskasšrównie.akty prawne:Ustawao OchronieiKształtowaniuSrodowiska i Ustawa o Ochronie Przyrody.Poczatkiochrony obiektówprzyrodniczych siegajšzamierzchłych czasów. Zdrugiegotysiacleciaprzed naszšeršsšprzepisy o ochronielasówo Chinach, asprzed prawietrzechtysiecy lat edykty króla Asioki w Indiach.Pierwszeobiekty, któremo&nauznaćzaobszary chronionewdzisiejszymrozumieniupowstały wXIXwieku. W1805 roku wDaniipowołano do &yciapierwszy rezerwatprzyrody. W1864 roku objeto ochronšlasy sekwojowewYosemitewKalifornii, awpołowieXIXwieku lasy wYellowstone, gdzie w 1872 roku powstałpierwszy na swiecieparknarodowy. WEuropiepierwszymiparkaminarodowymibyły:SuissewSzwajcarii(1914 )iAbisko, Sarek w Szwecji (1909 ).Wa&nosćaspektu ochrony wartosciowych przyrodniczo obszarówspowodowałautworzeniew1948 roku MiedzynarodowejUniiOchrony Przyrody (Internationalunion forConserwation ofNature-IUCN). IUCNzaproponowałaosiemkategoriiobszarówchronionych, zczego szesćzostało uznanych przezOrganizacjęNarodówZjednoczonychjako oficjalne kategorieparków narodowych i obszarów chronionych.Kategoriami obszarów chronionych według IUCN sa:I-rezerwaty scisłe(Scienticreserve/StrictNatureReserve)u&ytkowanegłówniedocelównaukowych imonitoringowych (kategoriaIA), jako reprezentatywneekosystemlubtwórprzyrody nieo&ywionej, badustawionewcelu zachowaniawstanienienaruszonymlubsłabo zmienionym naturalnych ekosystemów ( kategoria I B ),IIparkinarodowe(NationalPark )ustanowionewcelu ochrony całych ekosystemówizapewnienia terenów do wypoczynku, ale tak&e w celach edukacyjnych i naukowych,IIIpomnikiprzyrody (NaturalMonument/NaturalLandamark )ustawionew celu ochronypojedynczych zjawisk przyrodniczych, tak&eobiektówo znaczeniu krajobrazowym,kulturowym i estetycznym,IVobszary czynnejochrony gatunku isiedlisk (Managed NatureReserve/WildlifeSanctuary )ustawionewcelu czynnejochrony wybitnych biotopów, siedlisk poszczególnychgatunków, które mogłyby nieprzetrwaćbez zabiegów ochronnych,Vobszary chronionego krajobrazu (Protected Landscapes)ustanowionewceluzachowania tradycyjnego krajobrazu i zapewnienia terenów rekreacyjnych,VIobszary czynnejochrony zasobówprzyrodniczych (ResourceReserve), którychgłównymzadaniemjestochronaró&norodnoscibiologicznej, stwarzaniewarunkówdowprowadzeniazasad trwałego izrównowa&onego u&ytkowaniaich zasobówprzyrody wceluzaspokojeniapotrzeb gospodarczych,VIIobszary tradycyjnych siedlisk społecznosciludzkich (NaturalBiotiocArea/AnthropologicalReserve), wobrebiektórych społecznosciludzkiemogš&yćzgodniezeswojštradycjšizwyczajami, wharmoniiznatura, beznegatywnego wpływu współczesnejtechniki,VIIIstrefy specjalnego u&ytkowaniazasobównaturalnych (MultipleUseManagementArea/Managed ResourceArea), gdzieplanujesięstworzeniewarunkówdo zgodnego zzasadamitrwałego izrównowa&onego rozwoju wykorzystaniazasobównaturalnych (np.zasobówwodnych, drewna), ich u&ytkowaniado celówrekreacji, pasterstwairolnictwa,m.in. poprzez ochrone istotnych do ich rozwoju walorów naturalnych.2.OchronaprzyrodywPolsce.OchronasrodowiskawPolscemawielowiekowetradycje. Najstarszezarzadzaniewsprawieochrony zwierzatpochodzizczasówBolesławaChrobrego, który zabroniłpolowaćnarzadkieju.wtedy bobry. Innymzwierzeciem, nad którymwowych czasach roztoczonoszczególnšopieke, byłtur. Ksia&etamazowieccy nieudzielalinikomu zezwolen nazabijanietych zwierzataod czasu pierwszych Jagiellonówistniałanawetspecjalnastra&, którejzadaniembyło pilnowanieidokarmianietego wymierajacego gatunku. W1523 r., wStatucieLitewskim, Zygmunt I ogłosił ochrone &ubra, tura, bobra, sokoła, i łabedzia.Od zaraniawiekówobserwujemy staraniamajacenacelu nietylko ochronęginacychgatunków, aletak&eochronęsrodowiska:lasówiwód. Pierwszezarzadzeniewtej... [ Pobierz całość w formacie PDF ]